1 Έκθεση διαχείρισης

1.1 Σκοπός της έκθεσης διαχείρισης της ΕΚΤ

Η έκθεση διαχείρισης^[1] αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των ετήσιων λογαριασμών της ΕΚΤ και σκοπός της είναι να παράσχει στους αναγνώστες συναφείς πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές της καταστάσεις.^[2] Καθώς οι δραστηριότητες και οι πράξεις της ΕΚΤ διενεργούνται για να στηρίξουν τους σκοπούς πολιτικής της, η οικονομική της θέση και το οικονομικό της αποτέλεσμα θα πρέπει να εξετάζονται σε συνδυασμό με τις αποφάσεις πολιτικής που αυτή λαμβάνει.

Για τον σκοπό αυτόν, η έκθεση διαχείρισης παρουσιάζει τις κύριες δραστηριότητες και τις πράξεις της ΕΚΤ, καθώς και τον βαθμό στον οποίο αυτές επηρεάζουν τις οικονομικές της καταστάσεις. Επιπλέον, αναλύει τις βασικές εξελίξεις του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων χρήσης στη διάρκεια του έτους και περιλαμβάνει πληροφορίες για τους οικονομικούς πόρους της ΕΚΤ. Τέλος, περιγράφει το περιβάλλον κινδύνου στο οποίο δραστηριοποιείται η ΕΚΤ, παρέχοντας πληροφορίες για τους χρηματοοικονομικούς και λειτουργικούς κινδύνους στους οποίους εκτίθεται, και τις πολιτικές διαχείρισης κινδύνων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετριάζονται οι κίνδυνοι.

1.2 Δραστηριότητες

Η ΕΚΤ είναι μέρος του Ευρωσυστήματος, ο πρωταρχικός σκοπός του οποίου είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Τα βασικά της καθήκοντα, όπως περιγράφονται στο Καταστατικό του ΕΣΚΤ,^[3] συνίστανται στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ, στη διενέργεια πράξεων συναλλάγματος, στη διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών της ζώνης του ευρώ και στην προώθηση της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών.

Η ΕΚΤ είναι επίσης υπεύθυνη για την αποτελεσματική και συνεπή λειτουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕΕΜ), με σκοπό την άσκηση παρεμβατικής και αποτελεσματικής τραπεζικής εποπτείας, συμβάλλοντας στην ασφάλεια και την ευρωστία του τραπεζικού συστήματος και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Οι πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος καταγράφονται στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΕθνΚΤ) της ζώνης του ευρώ, αντανακλώντας την αρχή της αποκεντρωμένης εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής στο Ευρωσύστημα. Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει συνοπτικά τις κύριες πράξεις και καθήκοντα της ΕΚΤ κατά την εκπλήρωση της αποστολής της και την επίδραση αυτών στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ.

1.3 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις

1.3.1 Ισολογισμός

Ο ισολογισμός της ΕΚΤ μεγεθύνθηκε σημαντικά την περίοδο 2015-2018, ως αποτέλεσμα της απόκτησης τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP)^[4].

Το 2019 το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ αυξήθηκε κατά 10,0 δισεκ. ευρώ σε 457,1 δισεκ. ευρώ. Η αύξηση αυτή οφειλόταν κυρίως (i) στην άνοδο της αγοραίας αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ λόγω της αύξησης της τιμής του χρυσού και της ανατίμησης του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ στη διάρκεια του έτους και (ii) στην άνοδο της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία.^[5]

Οι τίτλοι σε ευρώ που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτελούσαν το 55% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ στο τέλος του 2019. Σε αυτήν τη θέση του ισολογισμού η ΕΚΤ διακρατεί τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme - SMP), των τριών προγραμμάτων αγοράς καλυμμένων ομολογιών (CBPP1, CBPP2 και CBPP3) και των προγραμμάτων ABSPP και PSPP. Στη διάρκεια του 2019 η ΕΚΤ επανεπένδυσε πλήρως τα ποσά από την εξόφληση τίτλων που διακρατούνται στα χαρτοφυλάκια του προγράμματος APP. Επιπλέον, από την 1.11. 2019 η ΕΚΤ ξεκίνησε εκ νέου τη διενέργεια καθαρών αγορών τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος ΑΡΡ βάσει της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της 12.9.2019 σχετικά με τις συνολικές μηνιαίες αγορές του Ευρωσυστήματος^[6] και σύμφωνα με προκαθορισμένα κριτήρια επιλεξιμότητας.

Στο τέλος του 2019 το χαρτοφυλάκιο τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής μειώθηκε κατά 1,3 δισεκ. ευρώ σε 250,4 δισεκ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 2), κυρίως λόγω εξοφλήσεων τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων SMP, CBPP1 και CBPP2. Η συνολική μείωση των διακρατούμενων τίτλων ανήλθε σε 2,2 δισεκ. ευρώ. Η μείωση κατά 0,1 δισεκ. ευρώ του χαρτοφυλακίου του προγράμματος PSPP οφείλεται κυρίως στην καθαρή επίδραση της απόσβεσης των διαφορών υπέρ και υπό το άρτιο^[7] που προκύπτουν από τους τίτλους που διακρατούνται στο εν λόγω χαρτοφυλάκιο, η οποία υπεραντιστάθμισε τις καθαρές αγορές που διενεργήθηκαν το τελευταίο δίμηνο του 2019.

Το 2019 το ισότιμο σε ευρώ της συνολικής αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, τα οποία αποτελούνται από χρυσό, ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας, αυξήθηκε κατά 6,2 δισεκ. ευρώ σε 75,8 δισεκ. ευρώ.

Το ισότιμο σε ευρώ της αξίας των διαθεσίμων της ΕΚΤ σε χρυσό και απαιτήσεις σε χρυσό αυξήθηκε κατά 3,8 δισεκ. ευρώ σε 22,0 δισεκ. ευρώ το 2019 (βλ. Διάγραμμα 3) λόγω της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ, ενώ το ύψος των εν λόγω διαθεσίμων σε ουγγιές καθαρού χρυσού παρέμεινε αμετάβλητο. Η εν λόγω άνοδος οδήγησε επίσης σε ισόποση αύξηση των λογαριασμών αναπροσαρμογής της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομικοί πόροι").

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[8] σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας αυξήθηκαν, σε όρους ευρώ, κατά 2,4 δισεκ. ευρώ σε 53,1 δισεκ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 4), λόγω της επανεπένδυσης των εσόδων που εισπράχθηκαν από τα εν λόγω διαθέσιμα στη διάρκεια του έτους και της υποτίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας. Η υποτίμηση του ευρώ αντανακλάται και στην αύξηση των υπολοίπων των λογαριασμών αναπροσαρμογής της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομικοί πόροι").

Τα δολάρια ΗΠΑ εξακολουθούν να αποτελούν το βασικό μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, αναλογώντας στο 77% περίπου του συνόλου στο τέλος του 2019.

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται την επένδυση των συναλλαγματικών της διαθεσίμων εφαρμόζοντας μια διαδικασία σε τρία στάδια. Πρώτον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ σχεδιάζουν ένα στρατηγικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνει το Διοικητικό Συμβούλιο. Δεύτερον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ σχεδιάζουν το τακτικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνει η Εκτελεστική Επιτροπή. Τρίτον, οι ΕθνΚΤ διενεργούν καθημερινά επενδυτικές πράξεις σε αποκεντρωμένη βάση.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε τίτλους και καταθέσεις μέσω της αγοράς χρήματος ή διακρατούνται σε τρεχούμενους λογαριασμούς (βλ. Διάγραμμα 5). Οι τίτλοι του εν λόγω χαρτοφυλακίου αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους.

Ο σκοπός του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων είναι να χρηματοδοτεί ενδεχόμενες παρεμβάσεις της ΕΚΤ στην αγορά συναλλάγματος. Για τον λόγο αυτόν, η διαχείριση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ πραγματοποιείται βάσει τριών στόχων: (κατά σειρά προτεραιότητας) ρευστότητα, ασφάλεια και απόδοση. Επομένως, το εν λόγω χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο βραχυπρόθεσμους τίτλους (βλ. Διάγραμμα 6).

Το 2019 η αξία του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη (βλ. Διάγραμμα 7). Το χαρτοφυλάκιο αυτό αποτελείται κυρίως από τίτλους σε ευρώ οι οποίοι αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους.

Το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ αποτελείται από διαθέσιμα που αντιστοιχούν στο καταβεβλημένο κεφάλαιό της, στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων και στο γενικό αποθεματικό. Σκοπός του εν λόγω χαρτοφυλακίου είναι η εξασφάλιση εισοδήματος για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών της ΕΚΤ οι οποίες δεν σχετίζονται με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων.^[9] Στο πλαίσιο αυτό, ο στόχος της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων είναι η μεγιστοποίηση των αποδόσεων, με την επιφύλαξη ορισμένων ορίων κινδύνου. Ως εκ τούτου, η διάρθρωση των διαρκειών του χαρτοφυλακίου αυτού είναι πιο διαφοροποιημένη (βλ. Διάγραμμα 8) συγκριτικά με τη διάρθρωση του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων.

1.3.2 Οικονομικοί πόροι

Οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ αποτελούνται από το κεφάλαιό της, τη γενική πρόβλεψη έναντι κινδύνων, τους λογαριασμούς αναπροσαρμογής και τα κέρδη χρήσης. Οι πόροι αυτοί (i) επενδύονται σε περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα ή/και (ii) χρησιμοποιούνται για να αντισταθμίσουν άμεσα ζημίες που συνδέονται με την επέλευση χρηματοοικονομικών κινδύνων. Στις 31.12.2019, οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ ανήλθαν συνολικά σε 47,7 δισεκ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 9). Το ποσό αυτό ήταν κατά 5,7 δισεκ. ευρώ υψηλότερο από ό,τι το 2018, κυρίως λόγω αύξησης των λογαριασμών αναπροσαρμογής μετά την υποτίμηση του ευρώ.

Μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί χρυσού, συναλλάγματος και τίτλων που υπόκεινται σε αναπροσαρμογή τιμών δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης αλλά καταγράφονται απευθείας στους λογαριασμούς αναπροσαρμογής που εμφανίζονται στο παθητικό του ισολογισμού της ΕΚΤ. Τα υπόλοιπα των εν λόγω λογαριασμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν την επίδραση τυχόν μελλοντικών δυσμενών μεταβολών των αντίστοιχων τιμών ή/και συναλλαγματικών ισοτιμιών και έτσι ενισχύουν την ανθεκτικότητα της ΕΚΤ στους υποκείμενους κινδύνους. Το 2019 οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής για τον χρυσό, το συνάλλαγμα και τους τίτλους^[10] αυξήθηκαν κατά 5,1 δισεκ. ευρώ σε 30,2 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω της ανόδου της τιμής του χρυσού και της υποτίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας (βλ. Διάγραμμα 10).

Τα κέρδη που προκύπτουν από τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού της ΕΚΤ σε δεδομένο οικονομικό έτος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν τις ενδεχόμενες ζημίες του έτους αυτού. Το 2019 τα κέρδη της ΕΚΤ ήταν 2,4 δισεκ. ευρώ, αυξημένα κατά 0,8 δισεκ. ευρώ σε σχέση με το 2018.

Λόγω της έκθεσής της σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. Ενότητα 1.4.1 "Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι"), η ΕΚΤ διατηρεί πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Το ύψος αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζεται ετησίως, ενώ λαμβάνεται υπόψη μια σειρά παραγόντων, όπως η ποσότητα των περιουσιακών στοιχείων που ενέχουν κίνδυνο, τα προβλεπόμενα αποτελέσματα για το προσεχές έτος και μια εκτίμηση κινδύνου. Η πρόβλεψη έναντι κινδύνων, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Μετά την ανά πενταετία προσαρμογή της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ την 1.1.2019 και την επακόλουθη μείωση των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, και λαμβανομένων υπόψη των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης όσον αφορά την έκθεση της ΕΚΤ σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποδεσμεύσει 84 εκατ. ευρώ από την πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων προκειμένου να συμμορφωθεί με το ανώτατο επιτρεπτό επίπεδο ύψους 7,5 δισεκ. ευρώ, το οποίο ισούται με την αξία του κεφαλαίου που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Το κεφάλαιο της ΕΚΤ που κατέβαλαν οι ΕθνΚΤ εντός και εκτός της ζώνης του ευρώ ανερχόταν σε 7,7 δισεκ. ευρώ στις 31.12.2019, μειωμένο κατά 81 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τα τέλη του 2018. Αυτή η μείωση ήταν αποτέλεσμα της ανά πενταετία προσαρμογής της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ που τέθηκε σε ισχύ την 1.1.2019 και οδήγησε σε μείωση των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (με πλήρως καταβεβλημένες συμμετοχές).

Το 2020, τα μερίδια συμμετοχής των ΕθνΚΤ στο κεφάλαιο της ΕΚΤ θα μεταβληθούν λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και της επακόλουθης αποχώρησης της Bank of England από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Το εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ θα παραμείνει αμετάβλητο, καθώς το μερίδιο της Bank of England στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ θα ανακατανεμηθεί στις ΕθνΚΤ εντός και εκτός ζώνης του ευρώ. Το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ επίσης θα παραμείνει αμετάβλητο το 2020, καθώς οι υπόλοιπες ΕθνΚΤ θα καλύψουν το αποσυρθέν μερίδιο της Bank of England στο καταβεβλημένο κεφάλαιο.

1.3.3 Αποτελέσματα χρήσης

Κατά την περίοδο 2015-19 σημειώθηκε σταδιακή αύξηση των ετήσιων κερδών της ΕΚΤ από περίπου 1,1 δισεκ. ευρώ σε περίπου 2,4 δισεκ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 11), η οποία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των τόκων-εσόδων από συναλλαγματικά διαθέσιμα και τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής. Η αύξηση αυτή υπεραντιστάθμισε τη μείωση των τόκων-εσόδων από τα τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία^[11] και το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων.

Το 2019 τα κέρδη της ΕΚΤ ήταν 2.366 εκατ. ευρώ (2018: 1.575 εκατ. ευρώ). Η αύξηση ύψους 790 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2018 οφείλεται τόσο στην αύξηση των καθαρών τόκων-εσόδων όσο και στη βελτίωση των αποτελεσμάτων από χρηματοοικονομικές πράξεις.

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα της ΕΚΤ αυξήθηκαν κατά 410 εκατ. ευρώ σε 2.686 εκατ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 12), κυρίως λόγω της αύξησης των τόκων-εσόδων τόσο από συναλλαγματικά διαθέσιμα όσο και από τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων αυξήθηκαν κατά 190 εκατ. ευρώ σε 1.052 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της αύξησης των τόκων-εσόδων επί τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ.

Λόγω της ανοδικής τάσης των αποδόσεων των τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2018 (βλ. Διάγραμμα 13), και ιδίως των βραχυπρόθεσμων τίτλων, η ΕΚΤ απέκτησε τίτλους με υψηλότερες αποδόσεις, αυξάνοντας έτσι τη μέση απόδοση του χαρτοφυλακίου της σε δολάρια ΗΠΑ σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αυτό άσκησε θετική επίδραση στους τόκους-έσοδα από το εν λόγω χαρτοφυλάκιο το 2019.

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα από τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής το 2019 ήταν 1.447 εκατ. ευρώ, αυξημένοι κατά 212 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2018 (βλ. Διάγραμμα 14). Οι καθαροί τόκοι-έσοδα από το πρόγραμμα APP αυξήθηκαν κατά 316 εκατ. ευρώ σε 1.136 εκατ. ευρώ. Η αύξηση αυτή προήλθε κυρίως από το χαρτοφυλάκιο PSPP λόγω της αύξησης των μέσων διακρατούμενων τίτλων και της μέσης απόδοσης του χαρτοφυλακίου στη διάρκεια του έτους σε σύγκριση με το 2018. Ειδικότερα, η μέση απόδοση του χαρτοφυλακίου αυξήθηκε την τελευταία διετία ως αποτέλεσμα (i) της απόκτησης το 2018 τίτλων με απόδοση υψηλότερη από την ιστορική μέση απόδοση του χαρτοφυλακίου και (ii) της επανεπένδυσης των ποσών από την εξόφληση τίτλων το 2019 με απόδοση υψηλότερη από εκείνη των εξοφληθέντων τίτλων. Παράλληλα, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα κατά μέσο όρο το 2019 (βλ. Διάγραμμα 15). Η αύξηση των καθαρών τόκων-εσόδων από το πρόγραμμα APP υπεραντιστάθμισε τη μείωση των καθαρών τόκων-εσόδων από τα χαρτοφυλάκια που αφορούν τα προγράμματα SMP, CBPP1 και CBPP2, τα οποία σημείωσαν πτώση κατά 104 εκατ. ευρώ σε 311 εκατ. ευρώ, λόγω της μείωσης του μεγέθους των εν λόγω χαρτοφυλακίων ως αποτέλεσμα της λήξης των τίτλων. Το 2019 το 54% περίπου των καθαρών τόκων-εσόδων της ΕΚΤ προήλθε από τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Τόσο οι τόκοι-έσοδα από το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ όσο και οι τόκοι-έξοδα επί των απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα ήταν μηδενικοί ως αποτέλεσμα του μηδενικού επιτοκίου (0%) των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος.

Οι καθαροί λοιποί τόκοι-έσοδα μειώθηκαν, κυρίως λόγω της υποχώρησης των τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων ως αποτέλεσμα του περιβάλλοντος χαμηλών αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ.

Το καθαρό αποτέλεσμα από χρηματοοικονομικές πράξεις και αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού έδειξε κέρδος ύψους 176 εκατ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 16). Το αποτέλεσμα αυτό ήταν υψηλότερο κατά 322 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2018, κυρίως λόγω της βελτίωσης των καθαρών πραγματοποιηθέντων αποτελεσμάτων από μεταβολές τιμών.

Το 2019 σημειώθηκαν καθαρά πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών από την πώληση τίτλων, τα οποία οφείλονταν κυρίως σε κέρδη από μεταβολές τιμών τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ, καθώς η αγοραία τους αξία επηρεάστηκε θετικά από τη μείωση των αποδόσεων σε δολάρια ΗΠΑ στη διάρκεια του έτους.

Επιπλέον, ποσό ύψους 84 εκατ. ευρώ αποδεσμεύθηκε από τη γενική πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι κινδύνων και μεταφέρθηκε στα αποτελέσματα χρήσης στις 31.12.2019, προκειμένου να τηρηθεί το ανώτατο επίπεδο της εν λόγω γενικής πρόβλεψης, όπως ορίζεται από το κεφάλαιο που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (βλ. Ενότητα 1.3.2. "Οικονομικοί πόροι").

Οι συνολικές λειτουργικές δαπάνες της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων και των υπηρεσιών παραγωγής τραπεζογραμματίων, αυξήθηκαν κατά 42 εκατ. ευρώ σε 1.156 εκατ. ευρώ (βλ. Διάγραμμα 17). Η εν λόγω αύξηση συγκριτικά με το 2018 οφείλεται κυρίως σε άνοδο των δαπανών προσωπικού ως αποτέλεσμα (i) της ανόδου του μέσου αριθμού υπαλλήλων το 2019, κυρίως στην τραπεζική εποπτεία, και (ii) των αυξημένων δαπανών σε σχέση με λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές, κυρίως λόγω του χαμηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2019. Λόγω της εφαρμογής της νέας πολιτικής για τις μισθώσεις το 2019, οι δαπάνες σχετικά με τις μισθώσεις, οι οποίες αναγνωρίζονταν παλαιότερα στις διοικητικές δαπάνες, καταγράφονται τώρα ως αποσβέσεις. Ως εκ τούτου, οι διοικητικές δαπάνες μειώθηκαν ενώ το κόστος αποσβέσεων αυξήθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι διοικητικές δαπάνες επίσης μειώθηκαν λόγω της μείωσης των δαπανών που συνδέονται με την παροχή υποστήριξης από προσωρινά απασχολούμενους υπαλλήλους και εξωτερικές εταιρείες συμβούλων.

Οι δαπάνες που συνδέονται με την τραπεζική εποπτεία καλύπτονται πλήρως με τα τέλη που επιβάλλονται στις εποπτευόμενες οντότητες.^[12]

1.4 Διαχείριση κινδύνων

Η διαχείριση κινδύνων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο των δραστηριοτήτων της ΕΚΤ και επιτελείται μέσω συνεχών διαδικασιών (i) εντοπισμού και αξιολόγησης των κινδύνων, (ii) αναθεώρησης της στρατηγικής και των πολιτικών που αφορούν τους κινδύνους, (iii) εφαρμογής μέτρων μετριασμού των κινδύνων και (iv) παρακολούθησης και αναφοράς των κινδύνων, οι οποίες υποστηρίζονται από αποτελεσματικές μεθοδολογίες, διεργασίες και συστήματα.

Η ΕΚΤ εκτίθεται σε χρηματοοικονομικούς και λειτουργικούς κινδύνους. Οι ακόλουθες ενότητες επικεντρώνονται στους εν λόγω κινδύνους, τις πηγές τους και τα ισχύοντα πλαίσια ελέγχου κινδύνων.

1.4.1 Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι

Η Εκτελεστική Επιτροπή προτείνει πολιτικές και διαδικασίες οι οποίες εξασφαλίζουν ένα κατάλληλο επίπεδο προστασίας έναντι των χρηματοοικονομικών κινδύνων στους οποίους εκτίθεται η ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, συμβάλλει, μεταξύ άλλων, στην παρακολούθηση, επιμέτρηση και αναφορά των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και πραγματοποιεί τον προσδιορισμό και την αναθεώρηση των σχετικών μεθοδολογιών και πλαισίων. Κατά αυτόν τον τρόπο, η εν λόγω επιτροπή επικουρεί τα όργανα λήψης αποφάσεων στην εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού επιπέδου προστασίας του Ευρωσυστήματος.

Οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι απορρέουν από τις κύριες δραστηριότητες της ΕΚΤ και τα συναφή ανοίγματα. Τα πλαίσια ελέγχου και τα όρια κινδύνων που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για να διαχειρίζεται το δικό της προφίλ κινδύνου διαφέρουν ανάλογα με τα είδη των πράξεων, αντανακλώντας τους στόχους πολιτικής ή τους επενδυτικούς στόχους των διαφόρων χαρτοφυλακίων και τα χαρακτηριστικά κινδύνου των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων.

Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των κινδύνων, η ΕΚΤ στηρίζεται σε τεχνικές εκτίμησης κινδύνου που έχει αναπτύξει η ίδια. Οι εν λόγω τεχνικές βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο προσομοίωσης του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου. Οι έννοιες, οι τεχνικές και οι υποθέσεις που αποτελούν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των μέτρων βασίζονται στα πρότυπα του κλάδου και τα διαθέσιμα δεδομένα της αγοράς. Οι κίνδυνοι συνήθως προσδιορίζονται ποσοτικά από την "υπό συνθήκη αξία σε κίνδυνο" (expected shortfall - ES),^[13] που υπολογίζεται με επίπεδο εμπιστοσύνης 99%, σε ορίζοντα ενός έτους. Χρησιμοποιούνται δύο προσεγγίσεις για τον υπολογισμό των κινδύνων: (i) η λογιστική προσέγγιση, βάσει της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής της ΕΚΤ θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου σύμφωνα με όλους τους ισχύοντες λογιστικούς κανόνες και (ii) η χρηματοοικονομική προσέγγιση, στο πλαίσιο της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής δεν θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου. Η ΕΚΤ υπολογίζει επίσης άλλους δείκτες μέτρησης κινδύνου που υπολογίζονται με διαφορετικά επίπεδα εμπιστοσύνης, υποβάλλει τα σενάρια σε αναλύσεις ευαισθησίας και σε προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων και αξιολογεί πιο μακροπρόθεσμες προβολές για την έκθεση σε κίνδυνο και για τα έσοδα προκειμένου να διατηρεί μια ολοκληρωμένη εικόνα των κινδύνων.^[14]

Οι συνολικοί κίνδυνοι της ΕΚΤ μειώθηκαν στη διάρκεια του έτους. Στο τέλος του 2019 οι συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι για το σύνολο των χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ, μετρούμενοι ως ES με επίπεδο εμπιστοσύνης 99% σε ορίζοντα ενός έτους σύμφωνα με τη λογιστική προσέγγιση, ανήλθαν σε 8,1 δισεκ. ευρώ, μειωμένοι κατά 1,1 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με τους κινδύνους που είχαν υπολογιστεί στο τέλος του 2018. Η μείωση αυτή αντανακλά χαμηλότερο κίνδυνο νομίσματος και επιτοκίου στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ, τη βελτίωση της πιστωτικής ποιότητας των τίτλων που διακρατούνται στα χαρτοφυλάκια της ΕΚΤ και τις εξοφλήσεις τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων SMP, CBPP1 και CBPP2.

Ο πιστωτικός κίνδυνος προκύπτει από τα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της σε ευρώ και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Παρότι οι τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος (κόστος κτήσης προσαρμοσμένο με τις αποσβεσθείσες υπέρ ή υπό το άρτιο διαφορές) και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους και, ως εκ τούτου, αν δεν γίνουν πωλήσεις, δεν υπόκεινται σε μεταβολές των τιμών που συνδέονται με μεταβολές της πιστοληπτικής αξιολόγησης, εξακολουθούν να υπόκεινται σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Τα ίδια κεφάλαια σε ευρώ και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς και, ως εκ τούτου, υπόκεινται σε κίνδυνο μεταβολής της πιστοληπτικής αξιολόγησης και σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Ο πιστωτικός κίνδυνος μειώθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος λόγω της βελτίωσης της πιστωτικής ποιότητας διαφόρων ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων και της εξόφλησης τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος SMP.

Ο πιστωτικός κίνδυνος μετριάζεται κυρίως μέσω της εφαρμογής κριτηρίων επιλεξιμότητας, διαδικασιών δέουσας επιμέλειας και ορίων που διαφέρουν ανάλογα με το χαρτοφυλάκιο.

Ο κίνδυνος νομίσματος και ο κίνδυνος τιμής εμπορευμάτων προκύπτει από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και τα διαθέσιμά της σε χρυσό. Ο κίνδυνος νομίσματος μειώθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος λόγω αύξησης των λογαριασμών αναπροσαρμογής, οι οποίοι λειτουργούν ως απόθεμα ασφαλείας έναντι των δυσμενών μεταβολών των συναλλαγματικών ισοτιμιών και της τιμής του χρυσού.

Λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν ο χρυσός και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα σε επίπεδο πολιτικής, η ΕΚΤ δεν αντισταθμίζει τους συναφείς κινδύνους νομίσματος και τιμής εμπορευμάτων. Αντ' αυτού, οι εν λόγω κίνδυνοι μετριάζονται μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής και της διαφοροποίησης των διαθεσίμων σε διαφορετικά νομίσματα και χρυσό.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και τα ίδια κεφάλαιά της σε ευρώ επενδύονται κυρίως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και υπόκεινται σε κίνδυνο επιτοκίου λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε περιουσιακά στοιχεία με σχετικά μικρή διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 6 στην ενότητα 1.3.1, "Ισολογισμός"), ενώ τα περιουσιακά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων κατά κανόνα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 8 στην ενότητα 1.3.1, "Ισολογισμός"). Αυτή η συνιστώσα κινδύνου, μετρούμενη βάσει της λογιστικής προσέγγισης, μειώθηκε σε σύγκριση με το 2018, αντανακλώντας τις εξελίξεις στις συνθήκες της αγοράς.

Ο κίνδυνος επιτοκίου της ΕΚΤ λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές μετριάζεται μέσω πολιτικών κατανομής στοιχείων ενεργητικού και μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής.

Η ΕΚΤ υπόκειται επίσης σε κίνδυνο επιτοκίου που προκύπτει από αναντιστοιχίες μεταξύ του επιτοκίου επί των στοιχείων ενεργητικού της και του επιτοκίου επί των στοιχείων παθητικού της, γεγονός που επηρεάζει τους καθαρούς τόκους-έσοδά της. Ο κίνδυνος αυτός δεν συνδέεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, αλλά με τη συνολική διάρθρωση του ισολογισμού της ΕΚΤ, ιδίως την ύπαρξη αναντιστοιχιών ληκτότητας και αποδόσεων μεταξύ ενεργητικού και παθητικού. Η ΕΚΤ παρακολουθεί αυτόν τον κίνδυνο καταρτίζοντας προβολές όσον αφορά την κερδοφορία της, από τις οποίες προκύπτει ότι η ΕΚΤ αναμένεται να εξακολουθήσει να καταγράφει καθαρούς τόκους-έσοδα τα προσεχή έτη.

Για τη διαχείριση αυτού του τύπου κινδύνου χρησιμοποιούνται πολιτικές κατανομής στοιχείων ενεργητικού, ενώ ο κίνδυνος μετριάζεται περαιτέρω από την ύπαρξη άτοκων υποχρεώσεων στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

1.4.2 Λειτουργικός κίνδυνος

Η διαχείριση του λειτουργικού κινδύνου^[15] της ΕΚΤ καλύπτει όλους τους μη χρηματοοικονομικούς κινδύνους.

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι αρμόδια για την έγκριση της πολιτικής και του πλαισίου διαχείρισης του λειτουργικού κινδύνου. Η Επιτροπή Διαχείρισης Λειτουργικού Κινδύνου στηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στο εποπτικό της έργο όσον αφορά την επίβλεψη της διαχείρισης των λειτουργικών κινδύνων. Η διαχείριση λειτουργικού κινδύνου συνιστά αναπόσπαστο μέρος της δομής διακυβέρνησης^[16] και των διαδικασιών διαχείρισης της ΕΚΤ.

Ο κύριος στόχος του πλαισίου διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου της ΕΚΤ είναι να συμβάλλει στη διασφάλιση ότι η ΕΚΤ επιτυγχάνει την αποστολή της και τους σκοπούς της και να προστατεύει τη φήμη και την περιουσία της έναντι απώλειας, κατάχρησης και ζημίας. Σύμφωνα με το πλαίσιο διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου, κάθε υπηρεσιακή μονάδα είναι υπεύθυνη για τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση, τον τρόπο αντιμετώπισης, την αναφορά και την παρακολούθηση των λειτουργικών κινδύνων, των έκτακτων συμβάντων και των ελέγχων. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική ανοχής κινδύνων της ΕΚΤ παρέχει καθοδήγηση όσον αφορά τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση κινδύνων και τις διαδικασίες αποδοχής κινδύνων. Συνδέεται με έναν πίνακα (5x5) αξιολόγησης κινδύνων που βασίζεται σε κλίμακες για τη διαβάθμιση της πιθανότητας και του αντίκτυπου τυχόν κινδύνου (οι οποίες χρησιμοποιούν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια).

Το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η ΕΚΤ είναι εκτεθειμένο σε όλο και πιο σύνθετες απειλές και υπάρχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών κινδύνων που συνδέονται με τις καθημερινές δραστηριότητες της ΕΚΤ. Οι κύριοι τομείς που αποτελούν πηγή ανησυχίας για την ΕΚΤ είναι, μεταξύ άλλων, ένα ευρύ φάσμα μη χρηματοοικονομικών κινδύνων που απορρέουν από τον ανθρώπινο παράγοντα, πληροφορίες, συστήματα, διαδικασίες και εξωτερικούς φορείς παροχής υπηρεσιών. Κατά συνέπεια, η ΕΚΤ έχει θεσπίσει διαδικασίες για να διευκολύνει τη διαρκή και αποτελεσματική διαχείριση των λειτουργικών κινδύνων της και να ενσωματώνει τις πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, η ΕΚΤ επικεντρώνεται στη βελτίωση της ανθεκτικότητάς της. Για τον σκοπό αυτό, έχουν θεσπιστεί δομές αντιμετώπισης ζητημάτων και σχέδια έκτακτης ανάγκης για να διασφαλίζεται η συνέχεια των κρίσιμων υπηρεσιακών λειτουργιών σε περίπτωση διαταραχής.

2 Οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ

2.1 Ισολογισμός της 31.12.2019

2.2 Αποτελέσματα χρήσης 1.1.2019 - 31.12. 2019

Φρανκφούρτη, 11 Φεβρουαρίου 2020
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Christine Lagarde
Πρόεδρος

2.3 Λογιστικές πολιτικές

Μορφή και παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων

Οι οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τις ακόλουθες λογιστικές πολιτικές,^[17] τις οποίες το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θεωρεί ότι παρουσιάζουν εύλογα τις οικονομικές καταστάσεις, αντανακλώντας ταυτόχρονα τη φύση των δραστηριοτήτων μιας κεντρικής τράπεζας.

Λογιστικές αρχές

Εφαρμόστηκαν οι εξής λογιστικές αρχές: η αρχή της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και της διαφάνειας, η αρχή της συντηρητικότητας, η αρχή της αναγνώρισης γεγονότων που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, η αρχή του ουσιώδους των λογιστικών γεγονότων, η αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας, η αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων/εξόδων (η αρχή του δεδουλευμένου), η αρχή της συνέπειας και συγκρισιμότητας.

Αναγνώριση των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού

Ένα στοιχείο του ενεργητικού ή του παθητικού αναγνωρίζεται στον ισολογισμό μόνο όταν είναι πιθανό ότι κάθε μελλοντικό οικονομικό όφελος που σχετίζεται με αυτό θα εισρέει στην ΕΚΤ ή θα εκρέει από αυτήν, ότι όλοι ουσιαστικά οι κίνδυνοι και τα οφέλη που σχετίζονται με το ίδιο έχουν μεταβεί στην ΕΚΤ και ότι το κόστος ή η αξία του στοιχείου του ενεργητικού ή το ποσό της υποχρέωσης είναι δυνατό να μετρηθούν με αξιόπιστο τρόπο.

Βάση για τη λογιστική καταγραφή

Οι λογαριασμοί καταρτίστηκαν με τη μέθοδο του ιστορικού κόστους (κτήσης), η οποία τροποποιήθηκε ώστε να περιλαμβάνει την αποτίμηση, σε αγοραίες τιμές, των εμπορεύσιμων τίτλων (εκτός των τίτλων που διακρατούνται για τους σκοπούς της νομισματικής πολιτικής), του χρυσού και όλων των λοιπών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού εντός και εκτός ισολογισμού που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα.

Οι συναλλαγές επί χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού αντανακλώνται στους λογαριασμούς με βάση την ημερομηνία διακανονισμού τους.

Με εξαίρεση τις άμεσες (spot) συναλλαγές επί τίτλων, οι συναλλαγές επί χρηματοδοτικών μέσων σε ξένο νόμισμα καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού κατά την ημερομηνία συμφωνίας της συναλλαγής. Κατά την ημερομηνία διακανονισμού αντιλογίζονται οι εγγραφές των στοιχείων εκτός ισολογισμού και οι συναλλαγές εγγράφονται αντίστοιχα ως στοιχεία εντός ισολογισμού. Οι αγοραπωλησίες ξένων νομισμάτων επηρεάζουν την καθαρή συναλλαγματική θέση κατά την ημερομηνία συναλλαγής και τα πραγματοποιηθέντα κέρδη/οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από πωλήσεις υπολογίζονται επίσης την εν λόγω ημερομηνία. Οι δεδουλευμένοι τόκοι και οι διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο που συνδέονται με χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα υπολογίζονται και καταγράφονται σε καθημερινή βάση, επηρεάζοντας αντίστοιχα σε καθημερινή βάση τη συναλλαγματική θέση.

Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα

Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα μετατρέπονται σε ευρώ με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού. Τα έσοδα και τα έξοδα μετατρέπονται με την ισοτιμία που ίσχυε κατά τον χρόνο της καταγραφής. Η αναπροσαρμογή της αξίας των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα, συμπεριλαμβανομένων των εντός και εκτός ισολογισμού στοιχείων, γίνεται χωριστά κατά νόμισμα.

Η αναπροσαρμογή της αξίας, με βάση την αγοραία τιμή, των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα παρουσιάζεται χωριστά από την αναπροσαρμογή της αξίας τους λόγω μεταβολής των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Ο χρυσός αποτιμάται στην αγοραία τιμή που ίσχυε την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφορών από αναπροσαρμογή της τιμής και της συναλλαγματικής ισοτιμίας, αλλά λογιστικοποιείται μία και μόνη αποτίμηση της αξίας του χρυσού με βάση την τιμή του σε ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού, η οποία για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2019 προέκυψε από τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ στις 31.12. 2019.

Το ειδικό τραβηκτικό δικαίωμα (ΕΤΔ) (Special Drawing Right – SDR) ορίζεται με βάση μια δέσμη νομισμάτων και η αξία του καθορίζεται από το σταθμικό άθροισμα των συναλλαγματικών ισοτιμιών πέντε κύριων νομισμάτων (δολαρίου ΗΠΑ, ευρώ, γιουάν Κίνας, γιεν Ιαπωνίας και λίρας Αγγλίας). Τα ΕΤΔ που κατέχει η ΕΚΤ μετατράπηκαν σε ευρώ με τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ ανά ΕΤΔ στις 31.12. 2019.

Τίτλοι

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής
Οι τίτλοι οι οποίοι επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος (κόστος κτήσης προσαρμοσμένο με τις αποσβεσθείσες υπέρ ή υπό το άρτιο διαφορές) και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Άλλοι τίτλοι
Οι εμπορεύσιμοι τίτλοι (εκτός αυτών που διακρατούνται επί του παρόντος για σκοπούς νομισματικής πολιτικής) και τα παρεμφερή στοιχεία ενεργητικού αποτιμώνται είτε στη μέση αγοραία τιμή τους είτε με βάση τις τρέχουσες αποδόσεις ανά κατηγορία τίτλων που ίσχυαν κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Τα δικαιώματα που ενσωματώνονται στους τίτλους δεν διαχωρίζονται για σκοπούς αποτίμησης. Για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2019 χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες αγοραίες τιμές της 30.12.2019. Οι μη ευχερώς ρευστοποιήσιμες μετοχές και άλλοι μετοχικοί τίτλοι οι οποίοι τηρούνται ως μόνιμη επένδυση αποτιμώνται στο κόστος κτήσης και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Αναγνώριση εσόδων

Τα έσοδα και τα έξοδα αναγνωρίζονται στην περίοδο κατά την οποία εισπράττονται ή καταβάλλονται.^[18] Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από την πώληση συναλλάγματος, χρυσού και τίτλων μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης. Τα εν λόγω κέρδη και ζημίες υπολογίζονται με βάση το μέσο κόστος των αντίστοιχων στοιχείων.

Τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα και μεταφέρονται απευθείας σε λογαριασμό αναπροσαρμογής.

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης εφόσον, στο τέλος του έτους, υπερβαίνουν προηγούμενα κέρδη από αναπροσαρμογή, τα οποία έχουν καταγραφεί στον αντίστοιχο λογαριασμό αναπροσαρμογής. Αυτές οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί ενός συγκεκριμένου τίτλου ή νομίσματος ή επί των διαθεσίμων σε χρυσό δεν συμψηφίζονται με τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από άλλους τίτλους ή νομίσματα ή χρυσό. Σε περίπτωση τέτοιων μη πραγματοποιηθεισών ζημιών οι οποίες μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης, το μέσο κόστος του εν λόγω στοιχείου μειώνεται στη συναλλαγματική ισοτιμία ή την αγοραία τιμή του στο τέλος του έτους. Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων, οι οποίες μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης στο τέλος του έτους, αποσβένονται τα επόμενα έτη.

Οι ζημίες από απομείωση αξίας μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης και δεν αντιλογίζονται τα επόμενα έτη, εκτός εάν η απομείωση αξίας μειώνεται και η μεταβολή αυτή μπορεί να σχετιστεί με παρατηρήσιμο γεγονός που επήλθε μετά την πρώτη καταγραφή της απομείωσης αξίας.

Οι διαφορές υπέρ ή υπό το άρτιο που προκύπτουν από τίτλους αποσβένονται κατά την εναπομένουσα διάρκεια ζωής των τίτλων αυτών.

Αντιστρεπτέες συναλλαγές

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές είναι πράξεις με τις οποίες η ΕΚΤ αγοράζει ή πωλεί περιουσιακά στοιχεία με συμφωνία επαναγοράς ή εκτελεί πιστοδοτικές πράξεις έναντι εξασφαλίσεων.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναγοράς πωλούνται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναγοράς τους από τον πωλητή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναγοράς καταγράφονται στο παθητικό του ισολογισμού ως καταθέσεις καλυπτόμενες από ασφάλεια. Οι τίτλοι που πωλούνται στο πλαίσιο τέτοιας συμφωνίας εξακολουθούν να εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναπώλησης αγοράζονται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναπώλησής τους από τον αγοραστή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναπώλησης καταγράφονται στο ενεργητικό του ισολογισμού ως δάνεια καλυπτόμενα από ασφάλεια, αλλά δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων της ΕΚΤ.

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι συναλλαγές δανεισμού τίτλων) που διενεργούνται στο πλαίσιο προγράμματος εξειδικευμένου οργανισμού καταγράφονται στον ισολογισμό μόνο εφόσον παρέχεται εξασφάλιση με τη μορφή μετρητών και αυτά τα μετρητά δεν επενδύονται.

Πράξεις εκτός ισολογισμού

Τα χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα, δηλ. οι προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος, τα προθεσμιακά σκέλη των πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και άλλες πράξεις επί νομισμάτων που συνεπάγονται την ανταλλαγή ενός νομίσματος με άλλο σε μελλοντική ημερομηνία, περιλαμβάνονται στην καθαρή συναλλαγματική θέση, με σκοπό τον υπολογισμό των συναλλαγματικών κερδών και ζημιών.

Οι πράξεις επί επιτοκίων αναπροσαρμόζονται ως προς την αξία τους ανά στοιχείο. Οι ημερήσιες μεταβολές στα περιθώρια διακύμανσης των εκκρεμών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων, καθώς και οι πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων που διακανονίζονται μέσω κεντρικού αντισυμβαλλομένου, καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Η αποτίμηση των προθεσμιακών πράξεων επί τίτλων και των πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων που δεν διακανονίζονται μέσω κεντρικού αντισυμβαλλομένου διενεργείται από την ΕΚΤ και βασίζεται σε γενικώς παραδεκτές μεθόδους αποτίμησης οι οποίες χρησιμοποιούν παρατηρήσιμες τιμές και επιτόκια της αγοράς, καθώς και τους συντελεστές προεξόφλησης από τις ημερομηνίες διακανονισμού έως την ημερομηνία αποτίμησης.

Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού προσαρμόζονται ώστε να περιλαμβάνουν γεγονότα που επέρχονται από την ημερομηνία κλεισίματος του ετήσιου ισολογισμού έως και την ημερομηνία κατά την οποία η Εκτελεστική Επιτροπή εγκρίνει την υποβολή των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ στο Διοικητικό Συμβούλιο προς τελική έγκριση, εφόσον τα εν λόγω γεγονότα επηρεάζουν ουσιωδώς την κατάσταση των ως άνω στοιχείων την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού.

Σημαντικά γεγονότα που επέρχονται μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού και δεν επηρεάζουν το ενεργητικό και το παθητικό κατά την ημερομηνία αυτή εμφανίζονται στις σημειώσεις.

Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος

Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ προκύπτουν πρωτίστως από διασυνοριακές πληρωμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) οι οποίες διακανονίζονται σε χρήμα κεντρικής τράπεζας σε ευρώ. Οι συναλλαγές αυτές στην πλειονότητά τους διενεργούνται από ιδιωτικούς φορείς (δηλ. πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες και φυσικά πρόσωπα). Διακανονίζονται μέσω του συστήματος TARGET2 (Διευρωπαϊκό Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ταχείας Μεταφοράς Κεφαλαίων και Διακανονισμού σε Συνεχή Χρόνο) και δημιουργούν διμερή υπόλοιπα στους λογαριασμούς TARGET2 των κεντρικών τραπεζών της ΕΕ. Αυτά τα διμερή υπόλοιπα συμψηφίζονται και εν συνεχεία λογίζονται ως υπόλοιπα έναντι της ΕΚΤ σε καθημερινή βάση, έτσι ώστε κάθε εθνική κεντρική τράπεζα (ΕθνΚΤ) να εμφανίζεται με μία καθαρή διμερή θέση έναντι της ΕΚΤ και μόνο. Οι πληρωμές που διενεργούνται από την ΕΚΤ και διακανονίζονται μέσω του TARGET2 επηρεάζουν επίσης τις εν λόγω καθαρές διμερείς θέσεις. Οι θέσεις αυτές εμφανίζονται στους λογαριασμούς της ΕΚΤ και αντιπροσωπεύουν την καθαρή απαίτηση ή υποχρέωση κάθε ΕθνΚΤ έναντι του υπόλοιπου Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ που απορρέουν από το TARGET2, καθώς και άλλα υπόλοιπα σε ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (π.χ. ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ στις ΕθνΚΤ), παρουσιάζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ ως μία μόνο καθαρή πιστωτική ή χρεωστική θέση στο στοιχείο "Λοιπές απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" ή "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)". Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ των εκτός της ζώνης του ευρώ ΕθνΚΤ έναντι της ΕΚΤ, τα οποία προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στο TARGET2,^[19] εμφανίζονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ".

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που απορρέουν από την κατανομή τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος περιλαμβάνονται ως μία μόνο καθαρή απαίτηση στο στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" παρακάτω).

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που απορρέουν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ που γίνονται μέλη του Ευρωσυστήματος εκφράζονται σε ευρώ και καταγράφονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων".

Πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού, συμπεριλαμβανομένων των ασώματων στοιχείων, αλλά εξαιρουμένων των γηπέδων και των έργων τέχνης, αποτιμώνται στο κόστος κτήσης μείον την αποσβεσθείσα αξία. Τα γήπεδα και τα έργα τέχνης αποτιμώνται στο κόστος. Το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ αποτιμάται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία και υπόκειται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας του. Όσον αφορά την απόσβεση του κεντρικού κτιρίου της ΕΚΤ, υπολογίζεται το κόστος των επιμέρους στοιχείων, το οποίο αποσβένεται με βάση την εκτιμώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής των στοιχείων. Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης για την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής του περιουσιακού στοιχείου, αρχής γενομένης από το ημερολογιακό τρίμηνο μετά το οποίο το περιουσιακό στοιχείο παραδίδεται προς χρήση. Η ωφέλιμη διάρκεια ζωής που εφαρμόζεται για κάθε βασική κατηγορία στοιχείων ενεργητικού είναι η εξής:

Στην περίπτωση των κεφαλαιοποιημένων δαπανών ανακαίνισης που σχετίζονται με τις υφιστάμενες μισθωμένες κτιριακές εγκαταστάσεις της ΕΚΤ, η περίοδος απόσβεσης προσαρμόζεται προκειμένου να ληφθούν υπόψη γεγονότα που επηρεάζουν την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής αυτού του περιουσιακού στοιχείου.

Η ΕΚΤ διενεργεί ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας του κεντρικού της κτιρίου και των περιουσιακών στοιχείων επί των οποίων έχει δικαιώματα χρήσης και τα οποία αφορούν τα κτίρια γραφείων (βλ. "Μισθώσεις" παρακάτω) με βάση το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο (International Accounting Standard - IAS) 36 "Απομείωση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων". Εάν προκύψει δείκτης απομείωσης που να δηλώνει ότι η αξία του στοιχείου ενεργητικού έχει απομειωθεί, τότε εκτιμάται το ανακτήσιμο ποσό. Εάν το ανακτήσιμο ποσό είναι μικρότερο από την καθαρή λογιστική αξία, τότε καταγράφεται ζημία απομείωσης στα αποτελέσματα χρήσης.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού με κόστος κάτω των 10.000 ευρώ αποσβένονται κατά το έτος κτήσεως.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού που πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά είναι ακόμη υπό κατασκευή ή υπό ανάπτυξη καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή". Οι σχετικές δαπάνες μεταφέρονται στις αντίστοιχες κατηγορίες παγίων μόλις τα πάγια παραδοθούν προς χρήση.

Μισθώσεις

Για όλες τις μισθώσεις που αφορούν ενσώματα στοιχεία ενεργητικού, το σχετικό δικαίωμα χρήσης και η υποχρέωση μίσθωσης αναγνωρίζονται στο ενεργητικό και το παθητικό του ισολογισμού αντίστοιχα κατά την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου και περιλαμβάνονται στο στοιχείο "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" και στο στοιχείο "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) αντίστοιχα.

Τα δικαιώματα χρήσης αποτιμώνται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία. Επιπλέον, τα δικαιώματα χρήσης που σχετίζονται με κτίρια γραφείων υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (σχετικά με τον ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας, βλ. "Πάγια στοιχεία ενεργητικού" παραπάνω). Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης από την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου έως τη λήξη της ωφέλιμης ζωής του παγίου ή, εφόσον είναι προγενέστερη, την ημερομηνία λήξης της διάρκειας της μίσθωσης.

Η υποχρέωση μίσθωσης επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μελλοντικών μισθωμάτων (αποκλειστικά το τμήμα του μισθώματος που συνιστά αμοιβή για την παραχώρηση της χρήσης), προεξοφλημένων με βάση το διαφορικό επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ. Στη συνέχεια, η υποχρέωση μίσθωσης επιμετρείται στο αποσβεθέν κόστος με βάση τη μέθοδο του πραγματικού (effective) επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έξοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έξοδα". Όταν επέρχεται μεταβολή στα μελλοντικά μισθώματα λόγω μεταβολής δείκτη ή άλλης επανεκτίμησης της υφιστάμενης σύμβασης, η υποχρέωση μίσθωσης υπόκειται σε νέα επιμέτρηση. Η εν λόγω νέα επιμέτρηση συνεπάγεται αντίστοιχη προσαρμογή στη λογιστική αξία του δικαιώματος χρήσης.

Οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις διάρκειας έως και 12 μηνών και οι μισθώσεις στοιχείων ενεργητικού χαμηλής αξίας κάτω των 10.000 ευρώ (σύμφωνα με το όριο που χρησιμοποιείται για την αναγνώριση πάγιων στοιχείων ενεργητικού) καταγράφονται ως έξοδα στα αποτελέσματα χρήσης.

Παροχές μετά την έξοδο από την υπηρεσία, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές συνδεόμενες με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται προγράμματα καθορισμένων παροχών για τα μέλη του προσωπικού της, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ.

Το πρόγραμμα συνταξιοδότησης του προσωπικού χρηματοδοτείται από περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε μακροπρόθεσμο ταμείο παροχών για τους υπαλλήλους. Οι υποχρεωτικές εισφορές που καταβάλλουν η ΕΚΤ και τα μέλη του προσωπικού αντικατοπτρίζονται στον πυλώνα καθορισμένων παροχών του προγράμματος. Τα μέλη του προσωπικού μπορούν να καταβάλλουν εθελουσίως πρόσθετες εισφορές σε έναν πυλώνα καθορισμένων εισφορών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση πρόσθετων παροχών.^[20] Οι εν λόγω πρόσθετες παροχές καθορίζονται με βάση το ποσό των εισφορών που καταβάλλονται εθελουσίως σε συνδυασμό με τις αποδόσεις επενδύσεων που απορρέουν από τις εν λόγω εισφορές.

Για τις παροχές μετά την έξοδο από την υπηρεσία (μετεργασιακές παροχές) και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές για τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου. Όσον αφορά τα μέλη του προσωπικού, για τις μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου.

Καθαρή υποχρέωση για καθορισμένες παροχές
Η υποχρέωση που εμφανίζεται στην κατηγορία "Λοιπές υποχρεώσεις" του ισολογισμού όσον αφορά τα προγράμματα καθορισμένων παροχών, συμπεριλαμβανομένων των λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και των παροχών συνδεόμενων με τη λήξη απασχόλησης, είναι η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, μείον την εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των σχετικών δεσμεύσεων.

Οι δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές υπολογίζονται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές με τη μέθοδο της εκτιμώμενης βάσει προβολών πιστωτικής μονάδας. Για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές εφαρμόζεται επί των εκτιμώμενων μελλοντικών εισοδηματικών ροών προεξοφλητικό επιτόκιο το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με τις αποδόσεις της αγοράς, κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, επί εταιρικών ομολόγων υψηλής ποιότητας που εκφράζονται σε ευρώ και έχουν διάρκειες παρόμοιες με τη διάρκεια της συναφούς δέσμευσης.

Αναλογιστικά κέρδη και ζημίες μπορεί να προκύψουν από εμπειρικές προσαρμογές (σε περίπτωση που οι πραγματοποιήσεις διαφέρουν από τις υποθέσεις της αναλογιστικής μελέτης), καθώς και από μεταβολές των αναλογιστικών υποθέσεων.

Καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές
Το καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές αναλύεται σε επιμέρους συνιστώσες που αναφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης και σε επανεπιμετρήσεις των μετεργασιακών παροχών που εμφανίζονται στην κατηγορία "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" του ισολογισμού.

Το καθαρό ποσό που καταλογίζεται στα αποτελέσματα χρήσης αποτελείται από:

1. το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που συσσωρεύονται για το έτος·
2. το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που προκύπτουν από τροποποίηση προγράμματος·
3. τους καθαρούς τόκους βάσει προεξοφλητικού επιτοκίου επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
4. επανεπιμετρήσεις λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και τυχόν παροχών εξόδου από την υπηρεσία μακροπρόθεσμου χαρακτήρα στο σύνολό τους.

Το καθαρό ποσό που εμφανίζεται στην κατηγορία "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" αποτελείται από:

1. αναλογιστικά κέρδη και ζημίες από τις δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές·
2. την πραγματοποιηθείσα απόδοση των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
3. οποιαδήποτε μεταβολή στην επίδραση του ανώτατου ορίου των περιουσιακών στοιχείων, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές.

Αυτά τα ποσά αποτιμώνται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές, προκειμένου να αποτυπώνεται δεόντως η οικεία υποχρέωση στις οικονομικές καταστάσεις.

Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες αποτελούν το Ευρωσύστημα, εκδίδουν τραπεζογραμμάτια ευρώ.^[21] Η συνολική αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ κατανέμεται στις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε μήνα, σύμφωνα με την κλείδα κατανομής τραπεζογραμματίων.^[22]

Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο εμφανίζεται στο παθητικό ως "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία". Το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των εκδιδόμενων τραπεζογραμματίων ευρώ αντικρύζεται από απαιτήσεις έναντι των ΕθνΚΤ. Οι εν λόγω απαιτήσεις, που είναι έντοκες,^[23] εμφανίζονται ως "Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος" υπό το στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" παραπάνω). Οι τόκοι-έσοδα επί των απαιτήσεων αυτών περιλαμβάνονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος".

Ενδιάμεση διανομή κερδών

Ποσό που ισούται με το άθροισμα του εισοδήματος της ΕΚΤ από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και από τους τίτλους που διακρατούνται για τους σκοπούς της νομισματικής πολιτικής και που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο α) του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων, β) του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών, γ) του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων και δ) του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα διανέμεται τον Ιανουάριο του επόμενου έτους με τη μορφή ενδιάμεσης διανομής κερδών, εκτός αν το Διοικητικό Συμβούλιο λάβει διαφορετική απόφαση.^[24] Το ποσό αυτό διανέμεται στο ακέραιο, εκτός εάν είναι υψηλότερο από τα καθαρά κέρδη της ΕΚΤ για το συγκεκριμένο έτος, και με την επιφύλαξη τυχόν αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου για μεταφορά σε πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει να αφαιρέσει από το ποσό του εισοδήματος από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ που διανέμεται τον Ιανουάριο τις δαπάνες της ΕΚΤ σε σχέση με την έκδοση και τη διαχείριση των τραπεζογραμματίων ευρώ.

Αλλαγές στις λογιστικές πολιτικές

Μέχρι το τέλος του 2018 η ΕΚΤ κατέγραφε το κόστος που σχετίζεται με τις μισθωτικές συμβάσεις στο στοιχείο "Διοικητικές δαπάνες" στα αποτελέσματα χρήσης κατά τη διάρκεια της μισθωτικής σύμβασης. Μετά την έκδοση του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ) 16 "Μισθώσεις", η ΕΚΤ τροποποίησε τη λογιστική πολιτική της από την 1.1.2019. Κατά την αρχική εφαρμογή, η ΕΚΤ αξιολόγησε εκ νέου όλες τις μισθωτικές συμβάσεις που αφορούν πάγια στοιχεία ενεργητικού προκειμένου να προσδιορίσει κατά πόσο πληρούν τον ορισμό της μίσθωσης σύμφωνα με τη νέα λογιστική πολιτική. Οι μισθώσεις αυτές αναγνωρίστηκαν με βάση την τροποποιημένη αναδρομική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία το δικαίωμα χρήσης ισούται με τη σχετική υποχρέωση μίσθωσης. Ως αποτέλεσμα, τα συγκριτικά στοιχεία δεν υπολογίστηκαν εκ νέου.

Τα προκύπτοντα δικαιώματα χρήσης και οι υποχρεώσεις μίσθωσης που αναγνωρίστηκαν στον ισολογισμό της 1.1.2019 στο στοιχείο "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία του ενεργητικού" και στο στοιχείο "Άλλα στοιχεία" (παθητικό) αντίστοιχα είναι τα εξής:

Τα σχετικά έξοδα θα καταγραφούν στα αποτελέσματα χρήσης στα στοιχεία "Λοιποί τόκοι-έξοδα" και "Αποσβέσεις ενσώματων και ασώματων παγίων στοιχείων ενεργητικού".

Άλλα ζητήματα

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ και βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, το Συμβούλιο της ΕΕ έχει εγκρίνει την επιλογή της εταιρίας Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft, Ντύσελντορφ (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) ως εξωτερικού ελεγκτή της ΕΚΤ για μια πενταετία η οποία λήγει στο τέλος του οικονομικού έτους 2022. Αυτή η πενταετία μπορεί να παραταθεί μέχρι και δυο επιπλέον οικονομικά έτη.

2.4 Σημειώσεις επί του ισολογισμού

Σημείωση 1 - Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό

Στις 31.12.2019 η ΕΚΤ είχε στην κατοχή της 16.229.522 ουγγιές^[25] καθαρού χρυσού, η αγοραία αξία του οποίου ανερχόταν σε 21.976 εκατ. ευρώ (2018: 18.193 εκατ. ευρώ). Δεν διενεργήθηκαν πράξεις σε χρυσό το 2019 και συνεπώς ο χρυσός που διακρατεί η ΕΚΤ παρέμεινε αμετάβλητος σε σύγκριση με τα επίπεδα στις 31.12.2018. Η αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας του χρυσού αυτού οφείλεται στην άνοδο της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 14, "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Σημείωση 2 - Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων και κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 2.1 - Απαιτήσεις έναντι του ΔΝΤ

Το στοιχείο αυτό του ενεργητικού αντιπροσωπεύει τα ΕΤΔ που κατείχε η ΕΚΤ στις 31.12.2019 και ανέρχονταν σε 710 εκατ. ευρώ κατά την ίδια ημερομηνία (2018: 692 εκατ. ευρώ). Απορρέει από συμφωνία αγοραπωλησίας ΕΤΔ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), βάσει της οποίας το ΔΝΤ εξουσιοδοτείται να διοργανώνει πωλήσεις ή αγορές ΕΤΔ έναντι ευρώ, για λογαριασμό της ΕΚΤ, εντός ανώτατων και κατώτατων ορίων για τα διακρατούμενα ΕΤΔ. Λογιστικώς, τα ΕΤΔ καταγράφονται ως συνάλλαγμα (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές"). Η αύξηση της αξίας των ΕΤΔ που διακρατεί η ΕΚΤ οφείλεται στην ανατίμηση του ΕΤΔ έναντι του ευρώ το 2019 και στους τόκους-έσοδα που εισπράχθηκαν στη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 2.2 - Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ

Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούνται από υπόλοιπα λογαριασμών σε τράπεζες και δάνεια σε συνάλλαγμα, καθώς και τοποθετήσεις σε τίτλους που εκφράζονται σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας.

Η συνολική αξία αυτών των στοιχείων αυξήθηκε το 2019, λόγω της επανεπένδυσης του εισοδήματος που εισπράχθηκε κατά τη διάρκεια του έτους, κατά κύριο λόγο επί του χαρτοφυλακίου σε δολάρια ΗΠΑ, και λόγω της ανατίμησης τόσο του δολαρίου ΗΠΑ όσο και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ.

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[26] στις 31.12.2019 είχαν ως εξής:

Σημείωση 3 - Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2019 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε υπόλοιπα τρεχούμενων λογαριασμών τηρούμενων σε ιδρύματα-κατοίκους της ζώνης του ευρώ, ύψους 109 εκατ. ευρώ (2018: 300 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 4 - Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 4.1 - Τίτλοι διακρατούμενοι για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

Στις 3.12. 2019 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε τίτλους που απέκτησε η ΕΚΤ στο πλαίσιο των τριών προγραμμάτων αγοράς καλυμμένων ομολογιών (covered bond purchase programmes - CBPP), του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme - SMP), του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme - ABSPP) και του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector purchase programme - PSPP).^[27]

Οι αγορές στο πλαίσιο του πρώτου προγράμματος CBPP ολοκληρώθηκαν στις 30.6.2010, ενώ το δεύτερο πρόγραμμα CBPP έληξε στις 31.10.2012. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να σταματήσει τις αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος SMP στις 6.9.2012.

Την 1.11.2019 το Ευρωσύστημα ξεκίνησε εκ νέου τη διενέργεια καθαρών αγορών τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP)^[28] με ύψος 20 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο. Είχε προηγηθεί περίοδος δέκα μηνών από το τέλος του 2018 στη διάρκεια της οποίας το Ευρωσύστημα μόνο επανεπένδυε, πλήρως, τα ποσά από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος APP. Το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι οι καθαρές αγορές θα διενεργούνται για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο προκειμένου να ενισχυθεί η διευκολυντική επίδραση των επιτοκίων πολιτικής του και ότι θα λήξουν λίγο πριν αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ. Το Διοικητικό Συμβούλιο προτίθεται επίσης να συνεχίσει τις επανεπενδύσεις για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία το Διοικητικό Συμβούλιο θα αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και πάντως για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί για τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας και ενός διευκολυντικού, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής.

Οι τίτλοι που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο όλων αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (βλ. "Τίτλοι" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Το αναπόσβεστο κόστος των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ και η αγοραία αξία τους^[29] (η οποία δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό ή στα αποτελέσματα χρήσης και παρέχεται μόνο για λόγους συγκρισιμότητας), έχουν ως εξής:

Η μείωση της αξίας του αναπόσβεστου κόστους των χαρτοφυλακίων του πρώτου και του δεύτερου προγράμματος CBPP, καθώς και του προγράμματος SMP, οφείλεται σε εξοφλήσεις. Η μείωση της αξίας του αναπόσβεστου κόστους των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP οφείλεται στο καθαρό αποτέλεσμα της απόσβεσης των διαφορών υπέρ και υπό το άρτιο, που υπεραντισταθμίζει τις καθαρές αγορές που διενεργήθηκαν το τελευταίο δίμηνο του 2019.

Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολογεί σε τακτική βάση τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τους τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο όλων αυτών των προγραμμάτων.

Διενεργούνται έλεγχοι απομείωσης της αξίας με στοιχεία τέλους του έτους σε ετήσια βάση, οι οποίοι εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Στο πλαίσιο αυτών των ελέγχων, οι δείκτες απομείωσης αξιολογούνται ξεχωριστά για κάθε πρόγραμμα. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρατηρήθηκαν δείκτες απομείωσης, διενεργήθηκε περαιτέρω ανάλυση για να επιβεβαιωθεί ότι οι ταμειακές ροές των υποκείμενων τίτλων δεν επηρεάστηκαν από κάποιο γεγονός απομείωσης της αξίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων απομείωσης της αξίας για αυτό το έτος, το 2019 δεν καταγράφηκαν από την ΕΚΤ ζημίες επί τίτλων που διακρατούνταν στα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής που τηρεί.

Σημείωση 5 - Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 5.1 - Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ οι οποίες συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές") και στις 31.12.2019 ανερχόταν σε 103.420 εκατ. ευρώ (2018: 98.490 εκατ. ευρώ). Οι τόκοι των απαιτήσεων αυτών υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο οριακό επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης^[30] (βλ. σημείωση 22.2, "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 6 - Λοιπά στοιχεία ενεργητικού

Σημείωση 6.1 - Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού

Στις 31.12.2019 τα στοιχεία αυτά περιλάμβαναν τις εξής κατηγορίες:

Από την 1.1.2019 η ΕΚΤ αναγνώρισε στην κατηγορία "δικαίωμα χρήσης σε κτίρια" κυρίως μισθωμένα κτίρια γραφείων και στην κατηγορία "δικαίωμα χρήσης σε εξοπλισμό" τις σχετικές κτιριακές υποδομές, καθώς και γραφεία και άλλο εξοπλισμό.

Σε ό,τι αφορά το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ και το δικαίωμα χρήσης σε κτίρια γραφείων, διενεργήθηκε έλεγχος απομείωσης της αξίας στο τέλος του έτους και δεν καταγράφηκε ζημία απομείωσης.

Σημείωση 6.2 - Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει κυρίως την επένδυση των ιδίων πόρων της ΕΚΤ, δηλ. διαθεσίμων που αντιστοιχούν στο κεφάλαιο και στα αποθεματικά, καθώς και την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Περιλαμβάνει επίσης 3.211 μετοχές της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (ΤΔΔ) με κόστος κτήσεως ανερχόμενο σε 42 εκατ. ευρώ.

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τα εξής:

Η καθαρή αύξηση του εν λόγω στοιχείου το 2019 οφείλεται κατά κύριο λόγο στην επανεπένδυση τόκων-εσόδων από το χαρτοφυλάκιο ιδίων κεφαλαίων της ΕΚΤ και στην άνοδο της αγοραίας αξίας των τίτλων που διακρατούνται σε αυτό το χαρτοφυλάκιο.

Σημείωση 6.3 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2019 (βλ. σημείωση 19, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 619 εκατ. ευρώ (2018: 578 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 6.4 - Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα

Στις 31.12.2019 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 2.572 εκατ. ευρώ (2018: 2.738 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε κυρίως δεδουλευμένους τόκους επί τίτλων, συμπεριλαμβανομένων ανεξόφλητων τόκων που καταβάλλονται κατά την απόκτηση, ύψους 2.431 εκατ. ευρώ (2018: 2.589 εκατ. ευρώ) (βλ. σημείωση 2.2, "Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ", σημείωση 4, "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ", και σημείωση 6.2, "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει α) δεδουλευμένα έσοδα από κοινά σχέδια του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 27, "Λοιπά έσοδα"), β) διάφορες προπληρωμές και γ) δεδουλευμένους τόκους-έσοδα επί λοιπών χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού.

Σημείωση 6.5 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2019 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 2.221 εκατ. ευρώ (2018: 2.039 εκατ. ευρώ) και περιλάμβανε κυρίως συσσωρευμένα ποσά από την ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ ύψους 1.431 εκατ. ευρώ (2018: 1.191 εκατ. ευρώ) (βλ. "Ενδιάμεση διανομή κερδών" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 11.2, "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)").

Περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα αξίας 757 εκατ. ευρώ (2018: 567 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2019. Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Στις 31.12.2018 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης ποσό 244 εκατ. ευρώ το οποίο αντιστοιχεί στα εισπρακτέα ετήσια εποπτικά τέλη από εποπτευόμενες οντότητες, καθώς η ΕΚΤ τιμολόγησε αυτά τα τέλη για τις εποπτευόμενες οντότητες τον Δεκέμβριο του 2018 με ημερομηνία πληρωμής τον Ιανουάριο του 2019. Τα εποπτικά τέλη για το τρέχον έτος τιμολογήθηκαν τον Οκτώβριο του 2019 με ημερομηνία πληρωμής τον Δεκέμβριο του 2019 και κατά συνέπεια η πλειονότητα των τελών εισπράχθηκε εντός του ίδιου οικονομικού έτους.

Σημείωση 7 - Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει το μερίδιο της ΕΚΤ (8%) στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές") και στις 31.12.2019 ανερχόταν σε 103.420 εκατ. ευρώ (2018: 98.490 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 8 - Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος μπορούν να αποδέχονται μετρητά ως εξασφαλίσεις για τις διευκολύνσεις δανεισμού τίτλων που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP (τίτλοι PSPP) χωρίς να υποχρεούνται να τα επανεπενδύσουν. Στην περίπτωση της ΕΚΤ, αυτές οι πράξεις διενεργούνται μέσω εξειδικευμένου οργανισμού.

Στις 31.12.2019 το ανεξόφλητο υπόλοιπο των συναλλαγών δανεισμού τίτλων PSPP με πιστωτικά ιδρύματα της ζώνης του ευρώ ήταν 1.325 εκατ. ευρώ (2018: 1.399 εκατ. ευρώ). Τα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις μεταφέρθηκαν στους λογαριασμούς του TARGET2. Καθώς τα μετρητά δεν είχαν ακόμη επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι συναλλαγές καταγράφηκαν στον ισολογισμό (βλ. "Αντιστρεπτέες συναλλαγές" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").^[31]

Σημείωση 9 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 9.1 - Λοιπές υποχρεώσεις

Στις 31.12.2019 η θέση αυτή ανερχόταν σε 20.466 εκατ. ευρώ (2018: 9.152 εκατ. ευρώ). Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει καταθέσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) (European Financial Stability Facility - EFSF) και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) (European Stability Mechanism - ESM). Σύμφωνα με το άρθρο 21 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, η ΕΚΤ μπορεί να ενεργεί ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος θεσμικών και λοιπών οργάνων ή οργανισμών της Ένωσης, κεντρικών διοικήσεων, περιφερειακών, τοπικών ή άλλων δημόσιων αρχών, άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων των κρατών-μελών.

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης καταθέσεις ή πληρωμές κεφαλαίων που δέχεται η ΕΚΤ και πραγματοποιούνται από τους συμμετέχοντες στο EURO1 και το RT1^[32], ή για λογαριασμό τους, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως εγγυητικό κεφάλαιο για το EURO1 ή για τη στήριξη του διακανονισμού στο RT1.

Σημείωση 10 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2019 η θέση αυτή ανερχόταν σε 7.245 εκατ. ευρώ (2018: 10.361 εκατ. ευρώ). Το μεγαλύτερο μέρος αποτελείτο από ποσό ύψους 3.350 εκατ. ευρώ (2018: 3.682 εκατ. ευρώ) που σχετίζεται με την πάγια αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης. Στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ παρέχει στην ΕΚΤ δολάρια ΗΠΑ μέσω πράξεων ανταλλαγής, με σκοπό την παροχή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος. Ταυτόχρονα, η ΕΚΤ συνάπτει πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back με ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες από τα αντληθέντα με αυτόν τον τρόπο κεφάλαια χορηγούν ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος υπό μορφή αντιστρεπτέων συναλλαγών. Αυτές οι πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back δημιουργούν υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος μεταξύ της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ (βλ. σημείωση 11.2, "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)"). Επιπλέον, οι πράξεις ανταλλαγής που διενεργούνται με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ δημιουργούν προθεσμιακές απαιτήσεις και υποχρεώσεις που καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού (βλ. σημείωση 19, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος").

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης ποσό ύψους 3.271 εκατ. ευρώ (2018: 4.619 εκατ. ευρώ), αποτελούμενο από υπόλοιπα που τηρούν στην ΕΚΤ ορισμένες κεντρικές τράπεζες εκτός ζώνης ευρώ τα οποία προέρχονται από συναλλαγές που διακανονίζονται μέσω του συστήματος TARGET2 ή αντιστοιχούν σε αυτές. Η μείωση αυτών των υπολοίπων το 2019 οφείλεται σε πληρωμές από μη κατοίκους της ζώνης του ευρώ προς κατοίκους της ζώνης του ευρώ.

Το υπόλοιπο του στοιχείου αυτού περιλαμβάνει ποσό 625 εκατ. ευρώ (2018: 2.059 εκατ. ευρώ) που προκύπτει από τις ανεξόφλητες συναλλαγές δανεισμού τίτλων PSPP με μη κατοίκους ζώνης ευρώ για τις οποίες εισπράχθηκαν μετρητά ως εξασφαλίσεις τα οποία μεταφέρθηκαν σε λογαριασμούς στο TARGET2 (βλ. σημείωση 8, "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 11 - Υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 11.1 - Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων

Ο λογαριασμός αυτός αφορά τις υποχρεώσεις έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ που προέκυψαν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ, όταν αυτές εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα. Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, αυτές οι εισφορές ορίζονται κατ’ αναλογία προς το μερίδιο συμμετοχής των ΕθνΚΤ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Μετά την ανά πενταετία προσαρμογή των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ την 1.1.2019, ο συντελεστής στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ μειώθηκε (βλ. Σημείωση 15 "Κεφάλαιο και αποθεματικά"). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση αυτών των υποχρεώσεων κατά 448 εκατ. ευρώ σε 40.344 εκατ. ευρώ, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Οι τόκοι αυτών των υποχρεώσεων υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο οριακό επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, προσαρμοσμένο κατά τρόπο ώστε να αντανακλάται το μηδενικό επιτόκιο που εφαρμόζεται επί του μέρους των διαθεσίμων που μεταβιβάστηκε υπό μορφή χρυσού (βλ. σημείωση 22.3, "Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα").

Σημείωση 11.2 - Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)

Το 2019 το στοιχείο αυτό αποτελείτο από πιστωτικά/χρεωστικά υπόλοιπα των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2 και ποσό οφειλόμενο προς ΕθνΚΤ ζώνης ευρώ σε σχέση με την ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" και "Ενδιάμεση διανομή κερδών", αντίστοιχα, στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Η μείωση της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET2 προέκυψε κατά κύριο λόγο από α) την αύξηση των καταθέσεων που αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος (βλ. Σημείωση 9, "Υποχρεώσεις σε ευρώ λοιπών κατοίκων ζώνης ευρώ"), β) τους τόκους-έσοδα που εισπράχθηκαν από τίτλους που διακρατούνται για τους σκοπούς της νομισματικής πολιτικής και γ) τις εξοφλήσεις τίτλων που αγοράστηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος SMP και τα πρώτα δύο προγράμματα αγοράς καλυμμένων ομολογιών, οι οποίες διακανονίστηκαν μέσω λογαριασμών του TARGET2. Η επίδραση αυτών των παραγόντων αντισταθμίστηκε εν μέρει από α) τις καθαρές αγορές στο πλαίσιο του προγράμματος APP, οι οποίες επίσης διακανονίστηκαν μέσω λογαριασμών του TARGET2, β) την πληρωμή της διανομής κερδών της ΕΚΤ για το 2018, γ) τη μείωση των μετρητών που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις έναντι δανεισμού τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP (βλ. σημείωση 8, "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ" και σημείωση 10, "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ") και δ) τον διακανονισμό μέσω του TARGET2 πληρωμών κατοίκων της ζώνης του ευρώ προς μη κατοίκους της ζώνης του ευρώ (βλ. σημείωση 10, "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Οι τόκοι των θέσεων στο TARGET2, με εξαίρεση τα υπόλοιπα που προκύπτουν από τις πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back στο πλαίσιο πράξεων παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ, υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο οριακό επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης.

Σημείωση 12 - Λοιπές υποχρεώσεις

Σημείωση 12.1 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2019 (βλ. σημείωση 19, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 709 εκατ. ευρώ (2018: 641 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 12.2 - Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα

Στις 31.12.2019 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Σημείωση 12.3 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2019 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 2.188 εκατ. ευρώ (2018: 1.178 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε υπόλοιπα ύψους 662 εκατ. ευρώ (2018: 580 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12. 2019 (βλ. σημείωση 19, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης υποχρέωση μίσθωσης ύψους 232 εκατ. ευρώ, η οποία προκύπτει λόγω εφαρμογής της νέας λογιστικής πολιτικής για τις μισθώσεις από την 1.1.2019 (βλ. "Μισθώσεις" και "Μεταβολές στις λογιστικές πολιτικές" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές προς τα μέλη του προσωπικού της και τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και προς τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ. Περιλαμβάνονται επίσης οι παροχές εξόδου από την υπηρεσία προς το προσωπικό της ΕΚΤ.

Παροχές μετά την έξοδο από την υπηρεσία, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές συνδεόμενες με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ

Ισολογισμός
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στο στοιχείο "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) στο πλαίσιο των παροχών μετά την έξοδο από την υπηρεσία, λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και των παροχών που συνδέονται με τη λήξη απασχόλησης για τα μέλη του προσωπικού έχουν ως εξής:

Το 2019 στην παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι του προσωπικού, η οποία ανέρχεται σε 2.497 εκατ. ευρώ (2018: 1.608 εκατ. ευρώ) συμπεριλαμβάνονταν παροχές μη κεφαλαιοποιητικού τύπου ύψους 323 εκατ. ευρώ (2018: 226 εκατ. ευρώ) που αφορούν μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές που συνδέονται με τη λήξη της απασχόλησης για τα μέλη του προσωπικού. Η παρούσα αξία των δεσμεύσεων έναντι των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ύψους 39 εκατ. ευρώ (2018: 29 εκατ. ευρώ) σχετίζεται αποκλειστικά με ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου που εφαρμόζονται για τις μετεργασιακές παροχές και λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές.

Επανεπιμετρήσεις της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στην κατηγορία του παθητικού "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής", Το 2019, οι ζημίες από επανεπιμετρήσεις στην εν λόγω κατηγορία του παθητικού ανήλθαν σε 749 εκατ. ευρώ (2018: 129 εκατ. ευρώ) (βλ. σημείωση 14, "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Μεταβολές των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές, περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος και αποτελέσματα επανεπιμέτρησης
Οι μεταβολές της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έχουν ως εξής:

Οι συνολικές ζημίες λόγω επανεπιμέτρησης ύψους 763 εκατ. ευρώ επί των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές το 2019 προέκυψαν κυρίως λόγω της μείωσης του προεξοφλητικού επιτοκίου από 2,3% το 2018 σε 1,2% το 2019. Πρόσθετες πηγές ζημιών λόγω επανεπιμέτρησης αφορούσαν την εφαρμογή νέων πινάκων θνησιμότητας και, σε μικρότερο βαθμό, εμπειρικές προσαρμογές που αντικατοπτρίζουν τη διαφορά μεταξύ των αναλογιστικών υποθέσεων που διατυπώθηκαν στην έκθεση του προηγούμενου έτους και της πραγματικής εμπειρίας.

Οι καταβληθείσες παροχές μειώθηκαν σε 24 εκατ. ευρώ το 2019 (2018: 46 εκατ. ευρώ), κυρίως λόγω μείωσης των εφάπαξ πληρωμών συνδεόμενων με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ σε μέλη του προσωπικού που έγιναν δεκτά στο προσωρινό πρόγραμμα επαγγελματικής μετάβασης (Career Transition Support - CTS). Το πρόγραμμα αυτό εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2017 για μέλη του προσωπικού με πολυετή υπηρεσία, προκειμένου να διευκολυνθεί, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, η εθελοντική τους μετάβαση σε θέση εργασίας εκτός της ΕΚΤ.

Το 2019 οι μεταβολές της εύλογης αξίας των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος στον πυλώνα των καθορισμένων παροχών προς τα μέλη του προσωπικού είχαν ως εξής:

Τα κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος το 2019 αντανακλούσαν το γεγονός ότι η απόδοση επί των μεριδίων των αμοιβαίων κεφαλαίων αποδείχθηκε τελικά υψηλότερη από τους εκτιμώμενους τόκους-έσοδα από περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος.

Το 2019 οι μεταβολές των αποτελεσμάτων επανεπιμέτρησης είχαν ως εξής:

Αποτελέσματα χρήσης
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης το 2019 έχουν ως εξής:

Οι συνολικές ζημίες λόγω επανεπιμέτρησης επί λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και παροχών συνδεόμενων με τη λήξη απασχόλησης που αναγνωρίστηκαν απευθείας στα αποτελέσματα χρήσης ανήλθαν σε 18 εκατ. ευρώ το 2019. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ποσού αφορούσε λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και προέκυψε κυρίως λόγω της μείωσης του προεξοφλητικού επιτοκίου από 2,3% το 2018 σε 1,2% το 2019.

Το 2019 το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας μειώθηκε σε 92 εκατ. ευρώ (2018: 98 εκατ. ευρώ), κυρίως λόγω της αύξησης του προεξοφλητικού επιτοκίου από 2,1% το 2017 σε 2,3% το 2018.^[33]

Βασικές υποθέσεις
Κατά τη διενέργεια των αποτιμήσεων που αναφέρονται στην παρούσα σημείωση, οι αναλογιστές χρησιμοποίησαν υποθέσεις, τις οποίες η Εκτελεστική Επιτροπή δέχθηκε για τους σκοπούς της λογιστικής καταγραφής και της δημοσιοποίησης. Οι κύριες υποθέσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις παροχές μετά την έξοδο από την υπηρεσία και λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές έχουν ως εξής:

Επιπλέον, οι εθελούσιες εισφορές μελών του προσωπικού σε πυλώνα καθορισμένων εισφορών το 2019 ανήλθαν σε 171 εκατ. ευρώ (2018: 140 εκατ. ευρώ). Οι εν λόγω εισφορές επενδύονται σε περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος και δημιουργούν αντίστοιχη ισόποση δέσμευση.

Σημείωση 13 - Προβλέψεις

Το στοιχείο αυτό αποτελείται κυρίως από μια πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Το 2019 το πεδίο εφαρμογής αυτής της πρόβλεψης επεκτάθηκε προκειμένου να καλύπτει όλους τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους (π.χ. κίνδυνο αγοράς, κίνδυνο ρευστότητας και πιστωτικό κίνδυνο). Προηγουμένως κάλυπτε μόνο τον συναλλαγματικό κίνδυνο, τον κίνδυνο επιτοκίου, τον πιστωτικό κίνδυνο και τον κίνδυνο τιμής χρυσού.

Η πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων θα χρησιμοποιηθεί στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για την κάλυψη μελλοντικών ζημιών, πραγματοποιηθεισών και μη. Το ύψος και η αναγκαιότητα αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζονται ετησίως με βάση την αξιολόγηση της ΕΚΤ όσον αφορά την έκθεσή της στους εν λόγω κινδύνους και λαμβανομένων υπόψη διάφορων άλλων παραγόντων. Το ύψος της πρόβλεψης, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου της ΕΚΤ που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Λαμβάνοντας υπόψη (i) τη μείωση των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ λόγω της ανά πενταετία προσαρμογής της κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ την 1.1.2019 (βλ. σημείωση 15, "Κεφάλαιο και αποθεματικά") και (ii) τα αποτελέσματα της αξιολόγησης όσον αφορά την έκθεση της ΕΚΤ σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αποδεσμεύσει 84 εκατ. ευρώ από την πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων στις 31.12.2019 προκειμένου να συμμορφωθεί με το μέγιστο επιτρεπτό όριο. Επομένως, στις 31.12.2019 η πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων ανήλθε σε 7.536 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στην αξία του κεφαλαίου της ΕΚΤ που είχαν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ την ημερομηνία αυτή.

Σημείωση 14 - Λογαριασμοί αναπροσαρμογής

Το στοιχείο αυτό αντιπροσωπεύει κυρίως διαφορές αναπροσαρμογής που προέρχονται από μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού και πράξεων εκτός ισολογισμού (βλ. "Αναγνώριση εσόδων", "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα", "Τίτλοι" και "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές"). Περιλαμβάνει επίσης επανεπιμετρήσεις της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές (βλ. "Παροχές μετά την έξοδο από την υπηρεσία, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές συνδεόμενες με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και τη σημείωση 12.3, "Διάφορα στοιχεία").

Η αύξηση του ύψους των λογαριασμών αναπροσαρμογής οφείλεται πρωτίστως στην άνοδο της τιμής του χρυσού και στην υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας το 2019.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες που χρησιμοποιήθηκαν για την αποτίμηση στο τέλος του έτους έχουν ως εξής:

Σημείωση 15 - Κεφάλαιο και αποθεματικά

Σημείωση 15.1 - Κεφάλαιο

Μεταβολή της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ
Σύμφωνα με το άρθρο 29 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, οι συντελεστές στάθμισης που αποδίδονται στις ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ προσαρμόζονται ανά πενταετία^[34], σύμφωνα με τα μερίδια συμμετοχής των αντίστοιχων κρατών μελών στον συνολικό πληθυσμό και στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), σε ίση αναλογία.^[35] Η τέταρτη τέτοια προσαρμογή μετά την ίδρυση της ΕΚΤ πραγματοποιήθηκε την 1.1.2019 και τα μερίδια συμμετοχής των ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής προσαρμόστηκαν ως εξής:

Καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ
Το εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ είναι 10.825 εκατ. ευρώ. Έπειτα από την ανά πενταετία προσαρμογή της κλείδας κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ, ο συντελεστής στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (με πλήρως καταβεβλημένες συμμετοχές) στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ μειώθηκε κατά 0,7739 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ ο συντελεστής στάθμισης των ΕθνΚΤ εκτός της ζώνης του ευρώ (οι οποίες καταβάλλουν μόνο 3,75% των εισφορών τους) αυξήθηκε κατά το ίδιο ποσό. Ως εκ τούτου, το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ μειώθηκε από 81 εκατ. ευρώ σε 7.659 εκατ. ευρώ την 1.1.2019, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

2.5 Πράξεις εκτός ισολογισμού

Σημείωση 16 - Προγράμματα δανεισμού τίτλων

Στο πλαίσιο της διαχείρισης των ιδίων κεφαλαίων της η ΕΚΤ έχει συνάψει σύμβαση που αφορά πρόγραμμα δανεισμού τίτλων. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, ένας εξειδικευμένος οργανισμός διενεργεί για λογαριασμό της συναλλαγές δανεισμού τίτλων.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, η ΕΚΤ έχει καταστήσει διαθέσιμους προς δανεισμό τους τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του πρώτου, δεύτερου και τρίτου προγράμματος CBPP, καθώς και τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP και τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του προγράμματος SMP οι οποίοι είναι επίσης αποδεκτοί για αγορά στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP.^[36]

Εκτός εάν οι εν λόγω πράξεις δανεισμού τίτλων διενεργούνται έναντι εξασφαλίσεων σε μορφή μετρητών που δεν έχουν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι πράξεις καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού.^[37] Τέτοιες πράξεις δανεισμού τίτλων αξίας 10.076 εκατ. ευρώ (2018: 9.646 εκατ. ευρώ) παρέμεναν ανεξόφλητες στις 31.12.2019. Από το ποσό αυτό, 5.502 εκατ. ευρώ (2018: 4.440 εκατ. ευρώ) αφορούσαν τον δανεισμό τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Σημείωση 17 - Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων

Στις 31.12.2019 παρέμεναν εκκρεμείς πράξεις συναλλάγματος, που έχουν υπολογιστεί με επιτόκια της αγοράς στο τέλος του έτους, ως ακολούθως:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 18 - Πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων

Στις 31.12.2019 παρέμεναν εκκρεμείς πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων ονομαστικής αξίας 703 εκατ. ευρώ (2018: 519 εκατ. ευρώ), που έχουν υπολογιστεί με επιτόκια της αγοράς στο τέλος του έτους. Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 19 - Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος

Διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων
Το 2019 διενεργήθηκαν πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ. Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές τις πράξεις και παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2019 παρουσιάζονται με βάση επιτόκια της αγοράς στο τέλος του έτους, ως εξής:

Πράξεις παροχής ρευστότητας
Απαιτήσεις και υποχρεώσεις σε δολάρια ΗΠΑ, με ημερομηνία διακανονισμού εντός του 2019, προέκυψαν στο πλαίσιο της παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 10, "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 20 - Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων

Το 2019 η ΕΚΤ συνέχισε να είναι αρμόδια για τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ στο πλαίσιο του μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (European Financial Stabilisation Mechanism - EFSM), για τη συμφωνία δανειακής διευκόλυνσης για την Ελλάδα και για τη διαχείριση των πληρωμών που σχετίζονται με τα δύο δάνεια του ΕΤΧΣ. Το 2019 η ΕΚΤ διεκπεραίωσε πληρωμές σχετιζόμενες με αυτές τις πράξεις, καθώς και πληρωμές με τη μορφή εγγραφών στο εγκριθέν κεφαλαιακό απόθεμα του ΕΜΣ.

Σημείωση 21 - Ενδεχόμενες υποχρεώσεις από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις

Αρκετές αγωγές έχουν κατατεθεί σε βάρος της ΕΚΤ και άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ από διάφορους καταθέτες, μετόχους και ομολογιούχους κυπριακών πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι έχουν υποστεί οικονομικές ζημίες λόγω πράξεων οι οποίες, κατά τη γνώμη τους, οδήγησαν στην αναδιάρθρωση των εν λόγω πιστωτικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής στήριξης της Κύπρου. Το 2018 το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ απέρριψε επί της ουσίας δύο εκ των υποθέσεων ενώ επί του παρόντος εκκρεμεί έφεση ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ σε βάρος αυτών των αποφάσεων. Οι παραπάνω αποφάσεις έπονται διατάξεων του Γενικού Δικαστηρίου του 2014 οι οποίες έκριναν δώδεκα παρεμφερείς υποθέσεις απαράδεκτες στο σύνολό τους και, ύστερα από προσφυγές, αναιρετικών αποφάσεων του Δικαστηρίου του 2016, το οποίο είτε επιβεβαίωσε το απαράδεκτο των υποθέσεων είτε αποφάσισε υπέρ της ΕΚΤ. Η συμμετοχή της ΕΚΤ στη διαδικασία που οδήγησε στην κατάρτιση του προγράμματος οικονομικής στήριξης της Κύπρου περιορίστηκε στην παροχή τεχνικών συμβουλών, σύμφωνα με τη Συνθήκη για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και στην έκδοση μη δεσμευτικής γνώμης σχετικά με το κυπριακό σχέδιο νόμου περί εξυγίανσης πιστωτικών και άλλων ιδρυμάτων. Επομένως, θεωρείται ότι οι υποθέσεις αυτές δεν θα επιφέρουν ζημίες για την ΕΚΤ.

2.6 Σημειώσεις επί των αποτελεσμάτων χρήσης

Σημείωση 22 - Καθαροί τόκοι-έσοδα

Σημείωση 22.1 - Τόκοι-έσοδα επί συναλλαγματικών διαθεσίμων

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει τόκους-έσοδα, μείον τόκους-έξοδα, σε σχέση με τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ, ως εξής:

Η συνολική αύξηση των καθαρών τόκων-εσόδων το 2019 οφειλόταν κυρίως στην αύξηση των τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου δολαρίων ΗΠΑ. Σε αυτήν την αύξηση συνέβαλε επίσης η ανατίμηση του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ.

Σημείωση 22.2 - Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τους τόκους-έσοδα επί των απαιτήσεων της ΕΚΤ σε σχέση με το μερίδιό της (8%) στη συνολική έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 5.1, "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων εντός του Ευρωσυστήματος"). Το 2019 οι τόκοι-έσοδα ήταν μηδενικοί λόγω του γεγονότος ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης παρέμεινε στο 0% καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 22.3 - Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα

Στο στοιχείο αυτό εμφανίζονται οι τόκοι που καταβλήθηκαν στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβίβασαν στην ΕΚΤ (βλ. σημείωση 11.1, "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Το 2019 οι τόκοι των εν λόγω απαιτήσεων ήταν μηδενικοί, αντανακλώντας το γεγονός ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης ήταν 0% καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 22.4 - Λοιποί τόκοι-έσοδα και λοιποί τόκοι-έξοδα

Το 2019 οι λοιποί τόκοι-έσοδα και οι λοιποί τόκοι-έξοδα είχαν ως εξής:

Σημείωση 23 - Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις

Τα καθαρά πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις το 2019 κατανέμονται ως εξής:

Τα καθαρά πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από μεταβολές τιμών περιλαμβάνουν πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από μεταβολές τιμών τίτλων, συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων και πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων. Το 2019 τα κέρδη επί του καθαρού πραγματοποιηθέντος αποτελέσματος από μεταβολές τιμών οφείλονταν κυρίως σε πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών στο χαρτοφυλάκιο τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ, λόγω των χαμηλότερων αποδόσεων σε δολάρια ΗΠΑ σε σύγκριση με το 2018.

Σημείωση 24 - Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

Το 2019 οι αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων είχαν ως εξής:

Η αγοραία αξία ορισμένων τίτλων που διακρατούνται στο χαρτοφυλάκιο ιδίων κεφαλαίων και στο χαρτοφυλάκιο τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ μειώθηκε, με παράλληλη αύξηση των αντίστοιχων αποδόσεων προς το τέλος του 2019. Το γεγονός αυτό προκάλεσε μη πραγματοποιηθείσες ζημίες από μεταβολές τιμών στο τέλος του έτους.

Σημείωση 25 - Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες

Το 2019 τα έσοδα σε αυτή την κατηγορία περιλάμβαναν κυρίως εποπτικά τέλη και διοικητικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε εποπτευόμενες οντότητες λόγω μη συμμόρφωσής τους προς τους τραπεζικούς κανονισμούς της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας (συμπεριλαμβανομένων των εποπτικών αποφάσεων της ΕΚΤ). Οι δαπάνες περιλάμβαναν κυρίως προμήθειες θεματοφύλαξης.

Έσοδα και δαπάνες που αφορούν εποπτικά καθήκοντα
Η ΕΚΤ επιβάλλει ετήσια εποπτικά τέλη σε εποπτευόμενες οντότητες, προκειμένου να ανακτά τις δαπάνες που πραγματοποιούνται για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της. Η ΕΚΤ ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2019 ότι τα ετήσια εποπτικά τέλη για το 2019 θα ανέρχονταν σε 576 εκατ. ευρώ. Αυτό το ποσό βασίστηκε σε εκτιμώμενες ετήσιες δαπάνες που αφορούν τα εποπτικά καθήκοντα ύψους 559 εκατ. ευρώ για το 2019, προσαρμοσμένο για (i) το έλλειμμα ύψους 15 εκατ. ευρώ που μεταφέρθηκε από την περίοδο επιβολής τελών του 2018 και (ii) τα ποσά που επιστράφηκαν σε μεμονωμένες τράπεζες για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών^[38] (2 εκατ. ευρώ).

Σύμφωνα με τις πραγματικές δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από εποπτικά τέλη για το 2019 ήταν 537 εκατ. ευρώ. Το καθαρό πλεόνασμα ύψους 22 εκατ. ευρώ που προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ των εκτιμώμενων δαπανών (559 εκατ. ευρώ) και των καταγραφεισών δαπανών (537 εκατ. ευρώ) για το 2019 αναγράφεται στο στοιχείο "Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα" (βλ. σημείωση 12.2, "Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα"). Αυτό θα μειώσει το συνολικό ποσό των τελών που θα επιβληθούν για την περίοδο επιβολής τέλους του 2020, η οποία μετά την εφαρμογή της εκ των υστέρων τιμολόγησης σύμφωνα με το αναθεωρημένο πλαίσιο επιβολής τελών,^[39] θα λάβει χώρα το 2021.

Η ΕΚΤ δικαιούται επίσης να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες λόγω μη συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τους τραπεζικούς κανονισμούς της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας (συμπεριλαμβανομένων των εποπτικών αποφάσεων της ΕΚΤ). Τα σχετικά έσοδα δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό των ετήσιων εποπτικών τελών. Αντίθετα, καταγράφονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ και διανέμονται στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο της διανομής κερδών της ΕΚΤ. Το 2019 τα έσοδα που προέκυψαν από κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες ανήλθαν σε 7 εκατ. ευρώ.

Επομένως, τα σχετικά έσοδα της ΕΚΤ στο πλαίσιο των εποπτικών της καθηκόντων το 2019 είχαν ως εξής:

Οι δαπάνες που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία προκύπτουν από την άμεση εποπτεία των σημαντικών οντοτήτων, την επίβλεψη της εποπτείας λιγότερο σημαντικών οντοτήτων και την παροχή οριζόντιων και εξειδικευμένων υπηρεσιών. Περιλαμβάνουν επίσης δαπάνες που προκύπτουν από τις υποστηρικτικές υπηρεσιακές μονάδες οι οποίες είναι απαραίτητες για την άσκηση των εποπτικών αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ και αφορούν μεταξύ άλλων τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, τις διοικητικές υπηρεσίες, την κατάρτιση προϋπολογισμού και την άσκηση ελέγχου, τις υπηρεσίες λογιστηρίου, τις νομικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες επικοινωνίας και μετάφρασης, την εσωτερική επιθεώρηση, καθώς και τις υπηρεσίες στατιστικής και πληροφορικής.

Για το 2019 οι συνολικές πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με τα εποπτικά καθήκοντα της ΕΚΤ, οι οποίες καλύπτονται μέσω των ετήσιων εποπτικών τελών, είχαν ως εξής:

Η αύξηση του μέσου αριθμού των υπαλλήλων που εργάζονται για την Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση μισθών και παροχών. Η αύξηση του αριθμού των υπαλλήλων οδήγησε επίσης σε αύξηση των δαπανών που σχετίζονται με τις κτιριακές εγκαταστάσεις, ενώ η μείωση των λοιπών λειτουργικών δαπανών οφειλόταν κυρίως στη μείωση των δαπανών για εξωτερικούς συμβούλους σε σχέση με την άσκηση εποπτικών καθηκόντων, κυρίως για τη διενέργεια της στοχευμένης αξιολόγησης εσωτερικών υποδειγμάτων (Targeted Review of Internal Models - TRIM), η οποία θα ολοκληρωθεί το 2020.

Σημείωση 26 - Έσοδα από μετοχές και συμμετοχές

Στο στοιχείο αυτό περιλαμβάνονται εισπραχθέντα μερίσματα επί μετοχών της ΤΔΔ που κατέχει η ΕΚΤ (βλ. σημείωση 6.2, "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Σημείωση 27 - Λοιπά έσοδα

Τα διάφορα άλλα έσοδα που προέκυψαν στη διάρκεια του 2019 προήλθαν κυρίως από τις εισφορές των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για την κάλυψη δαπανών που πραγματοποίησε η ΕΚΤ για κοινά έργα του Ευρωσυστήματος.

Σημείωση 28 - Δαπάνες προσωπικού

Το 2019 οι δαπάνες προσωπικού διαμορφώθηκαν ως εξής:

Ο μέσος αριθμός υπαλλήλων, εκφρασμένος σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ)^[40], ανήλθε σε 3.770 (2018: 3.546), εκ των οποίων οι 349 ήταν διοικητικά στελέχη (2018: 337).

Οι δαπάνες προσωπικού αυξήθηκαν το 2019 λόγω του υψηλότερου μέσου αριθμού υπαλλήλων που απασχολούνται στην ΕΚΤ και της αύξησης των δαπανών σε σχέση με λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές, κυρίως ως αποτέλεσμα του χαμηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2019 (βλ. σημείωση 12.3 "Διάφορα στοιχεία").

Αμοιβές Εκτελεστικής Επιτροπής και Εποπτικού Συμβουλίου
Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολούνται από την ΕΚΤ λαμβάνουν βασικό μισθό και επιδόματα για έξοδα κατοικίας και παραστάσεως. Στην περίπτωση του Προέδρου, αντί επιδόματος για έξοδα κατοικίας παρέχεται κατοικία. Με την επιφύλαξη των όρων απασχόλησης του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου μπορεί να δικαιούνται, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση, επιδόματα αρχηγού οικογενείας και συντηρούμενων τέκνων, καθώς και σχολικά επιδόματα. Οι μισθοί υπόκεινται σε φόρο υπέρ της ΕΕ και σε κρατήσεις που αφορούν εισφορές στο σύστημα συντάξεων, ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων. Τα επιδόματα δεν φορολογούνται ούτε συνυπολογίζονται για την καταβολή σύνταξης.

Το 2019 οι βασικοί μισθοί των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ (δηλ. εκτός των εκπροσώπων των εθνικών εποπτικών αρχών) είχαν ως εξής:^[41]

Το σύνολο των επιδομάτων που καταβλήθηκαν στα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και των εισφορών της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για λογαριασμό των εν λόγω μελών ανήλθε σε 1.182.767 ευρώ (2018: 835.371). Μεταβατικές πληρωμές μπορεί να διενεργούνται σε πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου για ένα διάστημα μετά τη λήξη της θητείας τους. Το 2019 αυτές οι πληρωμές, σχετικά οικογενειακά επιδόματα και οι εισφορές της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου ανήλθαν σε 864.287 ευρώ (2018: 169.346 ευρώ). Η αύξηση του συνόλου των επιδομάτων και των μεταβατικών πληρωμών οφείλεται κυρίως στην αύξηση του αριθμού των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου που αποχώρησαν από/προσλήφθηκαν στην ΕΚΤ το 2019 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Οι συντάξεις, συμπεριλαμβανομένων των μετασυνταξιοδοτικών επιδομάτων, και οι εισφορές στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και τα προστατευόμενα μέλη τους ανήλθαν σε 1.848.157 ευρώ (2018: 3.047.064).^[42] Το 2019 στο ποσό αυτό περιλαμβανόταν η μεταβίβαση προς άλλο σύστημα συντάξεων κατά τη συνταξιοδότηση πρώην μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής. Το 2018 σε αυτό περιλαμβανόταν η καταβολή εφάπαξ ποσού κατά τη συνταξιοδότηση πρώην μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής αντί μελλοντικών πληρωμών συντάξεων.

Σημείωση 29 - Διοικητικές δαπάνες

Το στοιχείο αυτό, το οποίο ανέρχεται σε 476 εκατ. ευρώ (2018: 525 εκατ. ευρώ), περιλαμβάνει όλες τις λοιπές τρέχουσες δαπάνες που αφορούν συμβουλευτικές υπηρεσίες, τεχνολογίες πληροφορικής, τη συντήρηση κτιριακών εγκαταστάσεων, αγαθά και εξοπλισμό μη κεφαλαιακού χαρακτήρα, και λοιπές υπηρεσίες και προμήθειες, καθώς επίσης και δαπάνες για την κατάρτιση, πρόσληψη, μετεγκατάσταση και στέγαση υπαλλήλων.

Η μείωση το 2019 οφείλεται κυρίως στη μείωση των δαπανών σε σχέση με τη μίσθωση χώρου και την παροχή στήριξης από προσωρινά απασχολούμενους υπαλλήλους και εξωτερικές εταιρείες συμβούλων. Η μείωση των δαπανών σχετικά με τις μισθώσεις προέκυψε από την εντός ισολογισμού αναγνώριση του δικαιώματος χρήσης που σχετίζεται με κτίρια (βλ. "Μεταβολές στις λογιστικές πολιτικές" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και τη σημείωση 6.1 "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού") και στην καταγραφή των σχετικών δαπανών ως απόσβεση.

Σημείωση 30 - Υπηρεσίες παραγωγής τραπεζογραμματίων

Το κονδύλιο αυτό συνδέεται κυρίως με το κόστος της διασυνοριακής μεταφοράς τραπεζογραμματίων ευρώ μεταξύ των μονάδων εκτύπωσης τραπεζογραμματίων και των ΕθνΚΤ, για την παράδοση νέων τραπεζογραμματίων, και μεταξύ των ΕθνΚΤ, για την κάλυψη ελλείψεων με πλεονάζοντα αποθέματα. Το κόστος αυτό βαρύνει κεντρικά την ΕΚΤ.

2.7 Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Σημείωση 31 - Προσαρμογή της κλείδας κατανομής της ΕΚΤ μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ

Λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ και της επακόλουθης αποχώρησης της Bank of England από το ΕΣΚΤ, οι συντελεστές στάθμισης που αποδίδονται στις υπόλοιπες ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ μεταβλήθηκαν εκ νέου με ισχύ από 1.2.2020, ως εξής:

Επίδραση στο κεφάλαιο της ΕΚΤ
Η ΕΚΤ διατήρησε το εγγεγραμμένο κεφάλαιό της αμετάβλητο στα 10.825 εκατ. ευρώ μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ. Το μερίδιο συμμετοχής της Bank of England στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, το οποίο ανερχόταν σε 14,3%, ανακατανεμήθηκε μεταξύ τόσο των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΕθνΚΤ) της ζώνης του ευρώ όσο και των εθνικών κεντρικών τραπεζών των χωρών που δεν συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ.

Το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ θα παραμείνει αμετάβλητο σε 7.659 εκατ. ευρώ το 2020, καθώς οι υπόλοιπες ΕθνΚΤ κάλυψαν το κεφάλαιο που είχε καταβάλει η Bank of England ύψους 58 εκατ. ευρώ. Τα επόμενα δύο έτη οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ θα καταβάλουν, σε δύο ετήσιες δόσεις, το υπόλοιπο ποσό των αυξημένων εισφορών τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ. Αυτό συνεπάγεται αύξηση του καταβεβλημένου κεφαλαίου της ΕΚΤ από 7.659 εκατ. ευρώ το 2020 σε 8.270 εκατ. ευρώ το 2021 και 8.880 εκατ. ευρώ το 2022.

Επίδραση των απαιτήσεων των ΕθνΚΤ που ισούνται με τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που έχουν μεταβιβαστεί στην ΕΚΤ
Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, οι εισφορές των ΕθνΚΤ για τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων στην ΕΚΤ ορίζονται κατ' αναλογία με το μερίδιο συμμετοχής τους στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Έπειτα από α) την αύξηση των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (οποίες έχουν μεταβιβάσει συναλλαγματικά διαθέσιμα στην ΕΚΤ) στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, λόγω της αποχώρησης της Bank of England από το ΕΣΚΤ, και β) την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου να μειώσει την αναλογία των εισφορών των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, ούτως ώστε το συνολικό ποσό των συναλλαγματικών διαθεσίμων που έχουν μεταβιβαστεί στην ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ να παραμείνει στο ίδιο επίπεδο όπως πριν από την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ, η συνολική απαίτηση των ΕθνΚΤ που ισοδυναμεί με αυτές τις μεταβιβάσεις παραμένει σχεδόν αμετάβλητη.

3 Έκθεση ελέγχου ανεξάρτητων ελεγκτών

Το παρόν κείμενο προέρχεται από την ΕΚΤ και αποτελεί ανεπίσημη μετάφραση της έκθεσης ελέγχου των εξωτερικών ελεγκτών της. Σε περίπτωση διαφορών, υπερισχύει το αυθεντικό αγγλικό κείμενο, το οποίο φέρει την υπογραφή της Baker Tilly.

4 Σημείωση επί της διανομής των κερδών/του επιμερισμού της ζημίας

Η σημείωση αυτή δεν αποτελεί τμήμα των οικονομικών καταστάσεων της ΕΚΤ για το έτος 2019.

Σύμφωνα με το άρθρο 33 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, τα καθαρά κέρδη της ΕΚΤ διατίθενται με την ακόλουθη σειρά:

1. ένα ποσό, το οποίο καθορίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% των καθαρών κερδών, μεταφέρεται στο γενικό αποθεματικό με ανώτατο όριο το 100% του κεφαλαίου, και
2. τα υπόλοιπα καθαρά κέρδη διανέμονται μεταξύ των μεριδιούχων της ΕΚΤ, κατ' αναλογία προς τα καταβεβλημένα μερίδιά τους.^[43]

Τυχόν ζημία της ΕΚΤ μπορεί να καλυφθεί από το γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, από το νομισματικό εισόδημα του αντίστοιχου οικονομικού έτους, κατ' αναλογία και μέχρι το ύψος των ποσών που κατανέμονται στις ΕθνΚΤ σύμφωνα με το άρθρο 32.5 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ.^[44]

Το καθαρό κέρδος της ΕΚΤ για το 2019 ήταν 2.366 εκατ. ευρώ. Κατόπιν σχετικής απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου, πραγματοποιήθηκε ενδιάμεση διανομή κερδών, ύψους 1.431 εκατ. ευρώ, προς τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στις 31.1.2020. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να διανείμει τα εναπομένοντα κέρδη, ύψους 935 εκατ. ευρώ, στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.