- TOESPRAAK
Waarborgen van de vrijheid om een publiek betaalmiddel te gebruiken: achter de schermen bij de voorbereidingsfase van de digitale euro
Inleidende verklaring door Piero Cipollone, directielid van de ECB, voor de Commissie economische en monetaire zaken van het Europees Parlement
Brussel, 14 februari 2024
Hartelijk dank voor de gelegenheid om vandaag voor de commissie te mogen spreken. Zoals ik al benadrukte tijdens de hoorzitting voorafgaand aan mijn benoeming, hecht ik eraan om de dialoog over een digitale euro met het Europees Parlement te voeren.
Dit jaar bestaan de euro en onze monetaire unie 25 jaar. Het is nu aan ons om te zorgen dat ze beide relevant blijven voor het digitale tijdperk. En dit is precies wat het pakket voor de gemeenschappelijke munt[1] doet: allereerst door te waarborgen dat contant geld algemeen toegankelijk en geaccepteerd blijft, en ten tweede door een digitale optie toe te voegen om met centralebankgeld te betalen.
Een digitale euro zou een Europees betaalmiddel zijn dat overal in het eurogebied kosteloos kan worden gebruikt voor alle digitale betalingen. Samen met contant geld zou een digitale euro ervoor zorgen dat Europeanen altijd een publiek betaalmiddel kunnen gebruiken.
Die keuzevrijheid mogen we niet vanzelfsprekend vinden. In mijn vorige functie ontving ik talloze brieven van burgemeesters, onder meer van gemeentes in bergachtige regio's, die zich zorgen maakten over de steeds grotere afstanden tot de dichtstbijzijnde geldautomaat.
Contant geld en een digitale euro hebben hetzelfde doel: ervoor zorgen dat iedereen, arm of rijk, in elke dagelijkse situatie kan betalen. Dat is een fundamenteel recht. Een recht dat overal in het eurogebied op dezelfde manier moet worden beschermd.
Dit is een uitgelezen moment om het over een digitale euro te hebben. Als medewetgevers bespreekt u momenteel het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie, terwijl het Eurosysteem in november is gestart met de voorbereidingsfase van de digitale euro.[2]
Uw wetgevingsberaadslagingen vormen het kader voor onze technische werkzaamheden, en dat zal zo blijven. Het Eurosysteem staat klaar om Europese medewetgevers te voorzien van alle benodigde technische input. Ik kan u verzekeren dat de Raad van Bestuur van de ECB geen besluit zal nemen over de uitgifte van een digitale euro voordat de verordening is aangenomen. Dit vormt het kader waarbinnen de digitale euro als wettig betaalmiddel zal worden ingevoerd. En we blijven uiteraard op elk moment volledig verantwoording afleggen en u nauwgezet op de hoogte houden van de voortgang van het Eurosysteem bij de realisatie van een digitale euro, niet alleen nu, maar ook nadat het wetgevingstraject is afgerond.
Ik praat u nu graag bij over vier belangrijke onderwerpen die centraal staan in onze voorbereidingsfase: i) zoeken naar mogelijke aanbieders voor de ontwikkeling van een platform en infrastructuur voor een digitale euro; ii) opstellen van het rulebook voor de digitale euro; iii) waarborgen van de stabiliteit van het financiële stelsel; en iv) last but not least, zorgen voor meer privacy bij digitaal betalen.
Zoeken naar mogelijke aanbieders voor de ontwikkeling van een platform en infrastructuur voor een digitale euro
Begin dit jaar zijn we gestart met het selectieproces om mogelijke aanbieders te vinden die een platform en infrastructuur voor een digitale euro zouden kunnen ontwikkelen.[3]
Voor alle duidelijkheid: we beginnen niet nu al met het ontwikkelen. De bedoeling is veeleer om kaderovereenkomsten op te stellen die de komende jaren kunnen worden gebruikt om de nodige componenten te ontwikkelen als het besluit om een digitale euro uit te geven wordt genomen.[4] We moeten voorbereid zijn op een dergelijke gebeurtenis. Onze paraatheid zou in het gedrang komen als we pas na het nemen van dat besluit op zoek gaan naar mogelijke leveranciers. We binden ons echter niet door nu potentiële leveranciers te zoeken. De overeenkomsten zullen voldoende flexibel zijn om rekening te houden met de wetgevende beraadslagingen of de technologische vooruitgang. En als we zouden besluiten geen digitale euro in te voeren, ondertekenen we geen contracten.
Nauwere samenwerking met externe aanbieders verschaft ons inzicht in de beschikbare technologische opties en de keuzes die gemaakt moeten worden. Dit is vooral van belang voor componenten die nog niet op de markt zijn, zoals de offlinefunctionaliteit van de digitale euro.
Om onze autonomie, weerbaarheid en veiligheid te versterken zou een digitale euro steunen op een Europese infrastructuur. Bijgevolg zullen alleen rechtspersonen die hun statutaire zetel hebben in de EU of die onder controle staan van zulke entiteiten of van EU-onderdanen[5] aan de aanbesteding kunnen deelnemen.[6]
Op dit ogenblik hebben we oproepen tot kandidaatstelling uitgeschreven om kaderovereenkomsten op te stellen met potentiële aanbieders van componenten en bijbehorende diensten van een digitale euro.
De uitkomst van de openbare aanbestedingsprocedure zal op onze website worden gepubliceerd.
Opstellen van het rulebook voor de digitale euro
Momenteel bestaat er geen enkel Europees digitaal betaalmiddel dat overal in het eurogebied door iedereen wordt geaccepteerd. Europese consumenten, winkeliers en banken moeten voor dagelijkse betalingsactiviteiten dus noodgedwongen vertrouwen op steeds duurdere internationale kaartoplossingen. De vergoedingen voor het gebruik van internationale kaartsystemen in de EU zijn tussen 2016 en 2021 nagenoeg verdubbeld[7]. En zelfs deze internationale betaalkaarten kunnen niet overal gebruikt worden.
Een digitale euro kan die situatie verhelpen, de traditionele Europese afhankelijkheid doorbreken en concurrentie bevorderen. Daartoe moet iedereen in het eurogebied betalingen kunnen doen en ontvangen in digitale euro's, ongeacht wie de intermediair is en uit welk land iemand komt, net zoals dat nu het geval is voor contant geld.
Daarom hebben we een rulebook voor de digitale euro nodig. We werken aan een ontwerp van een rulebook, samen met vertegenwoordigers van consumenten, winkeliers en intermediairs.[8] Onlangs hebben we een verslag gepubliceerd over onze vooruitgang op dit gebied.[9]
In het rulebook definiëren we een reeks gemeenschappelijke regels, standaarden en procedures voor de digitale euro die een soepele invoering mogelijk moeten maken. Die zullen waarborgen dat bijvoorbeeld iemand uit Finland net zo makkelijk en op dezelfde manier met digitale euro's kan betalen in Lissabon als thuis in Helsinki.
Een digitale euro zou dus een alternatieve infrastructuur bieden voor dagelijkse betalingen, waarmee aanbieders van betalingsdiensten en betaalschema’s, zoals het European Payments Initiative (EPI), Bizum of Bancomat, oplossingen op basis van instantbetalingen kunnen ontwikkelen in het hele eurogebied. Dit zou onze afhankelijkheid van niet-Europese spelers verminderen en de concurrentie tussen Europese bedrijven bevorderen.
Ter vergelijking: de infrastructuur voor een digitale euro kan worden beschouwd als een gemeenschappelijk Europees spoorwegnet, waarop verschillende aanbieders hun eigen treinen kunnen laten rijden en klanten proberen aan te trekken zonder dat ze hun eigen rails hoeven aan te leggen, net als het geval is met het huidige betalingssysteem. Bovendien zouden private betalingsdienstaanbieders nieuwe en innovatieve producten kunnen lanceren om andere toepassingen te ontwikkelen en nieuwe markten te bedienen. Dit zou een duidelijke verbetering zijn ten opzichte van de huidige situatie.
Waarborgen van de stabiliteit van het financiële stelsel
De maatschappelijke voorkeur voor digitaal betalen neemt toe.[10] Maar centralebankgeld bestaat nu alleen in fysieke vorm: contant geld. Dus als we geen digitale euro aanbieden, lopen we het risico dat centralebankgeld uit het betalingsverkeer wordt verdrongen.
Onze doelstelling is de rol en het aandeel van centralebankgeld in het betalingsverkeer te behouden, niet om privaat geld te vervangen. Zoals duidelijk is aangegeven in het wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie mag het vrijwaren van de rol van centralebankgeld niet ten koste gaan van andere doelstellingen, zoals de bescherming van de transmissie van het monetair beleid of financiële stabiliteit. En we zijn in elk geval gebonden aan deze doelstellingen, die de kern vormen van het mandaat van de ECB.
Daarom hebben we in het ontwerp van een digitale euro waarborgen ingebouwd.
Ten eerste komt er geen vergoeding op saldi in digitale euro’s, net zomin als deze er is voor eurobankbiljetten. De digitale euro zou dus geen alternatief zijn voor spaartegoeden.[11] En banken kunnen altijd hogere vergoedingen aanbieden om deposito’s te behouden. Dit zou spaarders ten goede komen, en mogelijk de depositobasis verbreden en de verlening van bankkredieten ondersteunen.[12]
Ten tweede komen er limieten op het bedrag in digitale euro's dat iemand kan aanhouden. Bedrijven en overheidsinstanties zouden betalingen in digitale euro’s kunnen ontvangen en verwerken, maar geen digitale euro's aanhouden.[13]
Ten derde zouden gebruikers online met digitale euro’s kunnen betalen zonder eerst hun portemonnee aan te vullen, door hun digitale-eurorekening naadloos te koppelen aan een betaalrekening bij hun bank. Dit zou hen het gemak bieden om ook betalingen te doen en te ontvangen die hun saldo van digitale euro's en het maximumtegoed overschrijden.[14] Als gebruikers de offlinefunctionaliteit zouden willen gebruiken, moeten ze wel hun offlineportemonnee aanvullen. Net zoals mensen nu geld moeten opnemen om contant te kunnen betalen.
Deze kenmerken maken duidelijk dat een digitale euro wordt ontworpen als een betaalmiddel en niet als een beleggingsinstrument. En intermediairs blijven hun rol spelen, in tegenstelling tot bij alternatieve oplossingen die worden aangeboden door technologiebedrijven, waarbij dergelijke waarborgen ontbreken.[15]
We zijn onlangs begonnen met de ontwikkeling van het analytisch kader en de modellen om de hoogte van het maximumtegoed te bepalen. Dit maximumtegoed zal worden vastgesteld om de financiële stabiliteit te vrijwaren, rekening houdend met de gevolgen voor verschillende bedrijfsmodellen van banken en voor de transmissie en uitvoering van het monetair beleid.
Het gaat om een gemeenschappelijke onderneming van het hele Eurosysteem en we zullen banken en andere marktpartijen erbij betrekken om op zorgvuldige wijze de noodzakelijke aannames vast te stellen en de analytische methodologieën te bepalen. We zullen onze bevindingen delen met u en het brede publiek. Ik kan u verzekeren dat overwegingen over de financiële stabiliteit hierbij voor ons voorop staan, aangezien deze essentieel zijn om ons mandaat van prijsstabiliteit te kunnen nastreven.
Meer privacy bieden bij digitale betalingen
Ik wil nu verder ingaan op een van de belangrijkste ontwerpkenmerken van een digitale euro, namelijk privacy. We verwelkomen het hoge niveau van privacy en gegevensbescherming waarin de voorgestelde verordening voorziet. Uiteindelijk is het aan de Europese medewetgevers om hierover te beslissen.
Wij, van onze kant, zijn vastbesloten de privacy bij betalingen niet alleen te beschermen maar zelfs te vergroten.
Allereerst verstrekken we reeds contant geld, het betalingsinstrument dat het hoogste niveau van privacy biedt. We zijn vastbesloten dat te blijven doen, zoals blijkt uit onze inspanningen voor de toekomstige productie van de derde serie eurobankbiljetten.[16] We blijven alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat mensen altijd de mogelijkheid hebben om ermee te betalen. Ze hechten aan deze mogelijkheid en we zullen de beschikbaarheid ervan voor hen blijven garanderen.[17]
Ten tweede zal een digitale euro offline gebruikt kunnen worden. Offline betalen met digitale euro’s zou vergelijkbaar zijn met het gebruik van contant geld. Net als bij contante betalingen zou persoonlijke nabijheid vereist zijn en biedt deze functionaliteit een privacyniveau dat vergelijkbaar is met dat van contant geld: enkel de betaler en de begunstigde zouden op de hoogte zijn van de persoonlijke transactiegegevens.
Ten derde zou een digitale euro mensen de mogelijkheid geven onlinebetalingen te doen met een zeer hoog privacyniveau, zelfs hoger dan wat commerciële toepassingen nu bieden. Het zou voor het Eurosysteem niet mogelijk zijn om personen op basis van de betalingen die ze doen te identificeren.[18] We zouden enkel een minimale set gepseudonimiseerde gegevens te zien krijgen die noodzakelijk zijn om de taken van het Eurosysteem uit te voeren, bijvoorbeeld voor afwikkeling.[19] En gebruikers van een digitale euro zouden de controle behouden over het gebruik van hun gegevens door aanbieders van betalingsdiensten.[20] Die zouden toegang hebben tot klantengegevens om illegale activiteiten te voorkomen, zoals het witwassen van geld of de terrorismefinanciering[21], en om hun contractuele verplichtingen ten aanzien van hun klanten na te komen. Tegelijkertijd moeten die aanbieders alle toepasselijke regelgeving ter bescherming van de privacy naleven, zoals de Algemene verordening gegevensbescherming. De ECB adviseert bovendien om te kijken of de privacy bij onlinebetalingen van kleine bedragen met een laag risico kan worden vergroot.[22]
In de vierde plaats zouden we de meest geavanceerde beveiligings- en privacybeschermende maatregelen nemen om privacy te waarborgen.
En er zullen sterke governancewaarborgen zijn. Onafhankelijke gegevensbeschermingsautoriteiten zullen toezien op de naleving van de EU-regels en -regelgeving inzake gegevensbescherming, die de strengste ter wereld zijn als het gaat om privacy en gegevensbescherming. Daarnaast voorzien de bepalingen in de voorgestelde verordening ook in de vroegtijdige raadpleging van deze autoriteiten.[23]
Conclusie
Ik rond mijn verhaal af.
De digitale euro is een gemeenschappelijk Europees project.
In de allereerste plaats gaat de digitale euro over het waarborgen van ieders vrijheid om overal in het eurogebied met een publiek betaalmiddel te kunnen betalen, ook digitaal. En het is essentieel om onze collectieve veerkracht en autonomie in een kwetsbare mondiale omgeving te versterken.
Dit is waarom het zo belangrijk is om doortastend te werk te gaan. Maar geld draait om vertrouwen. De digitale euro zal brede steun nodig hebben. Daarom staan wij klaar om uw werk als medewetgever te ondersteunen. We zijn met alle belanghebbenden in gesprek.
En het is met deze insteek dat ik beschikbaar zal blijven om met u in gesprek te gaan tijdens de hele voorbereidingsfase en ook daarna. Samen kunnen we de digitale toekomst van de euro vormgeven.
Dank u.
In juni 2023 heeft de Europese Commissie twee voorstellen ingediend om te waarborgen dat burgers en bedrijven in het hele eurogebied toegang behouden tot en kunnen blijven betalen met eurobankbiljetten en -munten, en om een kader uit te werken voor een eventuele nieuwe digitale vorm van de euro die de Europese Centrale Bank mogelijk in de toekomst gaat uitgeven, als aanvulling op contant geld. Zie het Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake eurobankbiljetten en -munten als wettig betaalmiddel, Europese Commissie, COM(2023) 364 final, 28 juni 2023; en het Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de vaststelling van de digitale euro, Europese Commissie, COM(2023) 369 final, 28 juni 2023.
Zie voor meer informatie de brief van Piero Cipollone aan Irene Tinagli, voorzitter van de Commissie economische en monetaire zaken van het Europees Parlement, over de Update on work of digital euro Rulebook Development Group and start of selection procedure for potential digital euro providers van 3 januari 2024.
Zie voor meer informatie ECB (2024), Calls for applications for digital euro component providers, MIP News, 3 januari; en de brief van Piero Cipollone aan Irene Tinagli, op. cit.
De kaderovereenkomsten kunnen worden gebruikt om de volgende componenten van de digitale euro te ontwikkelen: i) het opzoeken van aliassen; ii) het veilig uitwisselen van betalingsinformatie; iii) fraude- en risicobeheer; iv) offlinefunctionaliteit; en v) een app voor de digitale euro en bijbehorende softwareontwikkelingskit. Deze kaderovereenkomsten dekken slechts een deel van de benodigde diensten. Andere elementen, zoals de afwikkelingscomponent, zouden ondertussen binnen het Eurosysteem worden ontwikkeld.
Een EU-onderdaan is een rechtspersoon met maatschappelijke zetel in een EU-lidstaat of een natuurlijke persoon die de nationaliteit van een EU-lidstaat heeft.
De deelnamecriteria die gelden voor de kandidaten, zijn ook van toepassing op onderaannemers.
Van 0,08% tot 0,15% per transactie, zie de Scheme Fee Study door CMSPI en Zephyre in 2020.
Het Eurosysteem heeft een Rulebook Development Group voor de digitale euro opgericht om input te verkrijgen van de financiële sector, consumenten en winkeliers. Deze groep bestaat uit 22 experts uit de publieke en private sector met ervaring op het gebied van financiën en betalingen. Zie ECB (2023) Members van de Rulebook Development Group, 15 februari. De groep heeft de afgelopen tien maanden gewerkt aan een conceptversie van het rulebook voor de digitale euro en zet de werkzaamheden dit jaar voort.
Zie ECB (2024), Update on the work of the digital euro scheme’s Rulebook Development Group, 3 januari; en de brief van Piero Cipollone aan Irene Tinagli, op. cit.
ECB (2022), Study on the payment attitudes of consumers in the euro area (SPACE), december.
Zie ECB (2023) A stocktake on the digital euro, 18 oktober, waarin de bevindingen uit de onderzoeksfase van het digitale-europroject worden gepresenteerd die aan de basis staan van de werkzaamheden tijdens de voorbereidingsfase. Zie ook Advies van de Europese Centrale Bank van 31 oktober 2023 inzake de digitale euro (CON/2023/34).
Zie David Andolfatto, Assessing the Impact of Central Bank Digital Currency on Private Banks, The Economic Journal, Volume 131, Nummer 634, februari 2021, blz. 525–540. In de paper wordt betoogd dat de invoering van een digitale centralebankmunt geen nadelig effect heeft op de bancaire kredietverlening en die in sommige gevallen zelfs kan bevorderen. Concurrentiedruk leidt tot een hogere depositorente, die de winst vermindert maar de depositofinanciering versterkt door een toename van de financiële inclusie en de wens tot sparen.
Betalingen aan bedrijven en overheidsinstanties zouden onmiddellijk worden overgemaakt naar hun commerciële bankrekening. En betalingen die ze uitvoeren zouden direct vanuit hun commerciële bankrekening plaatsvinden.
De overloopfunctie maakt het voor gebruikers mogelijk om betalingen in digitale euro’s te doen of te ontvangen boven het maximumtegoed door een digitale-eurorekening te koppelen aan een commerciële bankrekening. Bij ontvangst van een betaling vindt een automatische omzetting plaats van digitale euro’s boven een maximumtegoed naar een bankdeposito op een door de eindgebruiker gekozen gekoppelde commerciële bankrekening. Een omgekeerde overloopfunctie zorgt ervoor dat eindgebruikers een betaling kunnen doen, zelfs als het bedrag op dat moment hoger is dan hun saldo aan digitale euro’s. Het resterende gedeelte wordt dan van de gekoppelde commerciële bankrekening gehaald en de transactie wordt voor het volledige bedrag uitgevoerd in digitale euro’s.
Het alternatief is geen gunstige status quo. Als er geen digitale euro komt, kan de potentiële dominantie van private partijen op de markt voor digitale betalingen grote gevolgen hebben voor de financiële sector. Dit is een reële mogelijkheid, zoals blijkt uit het recente besluit van PayPal om een eigen, in Amerikaanse dollar luidende stablecoin te introduceren voor gebruik in digitale betalingen. Commerciële aanbieders van betalingsdiensten, zoals PayPal, hebben er geen belang bij het gebruik van hun stablecoins of het dienstenaanbod te beperken. Integendeel, hun doel is hun klantenkring uit te breiden en marktaandeel te vergroten. Zie Panetta, F. (2023), De digitale toekomst van Europa vormgeven: het pad naar een digitale euro, inleidende verklaring voor de Commissie economische en monetaire zaken van het Europees Parlement, Brussel, 4 september.
Zie ECB (2023), ECB selecteert ‘Europese cultuur’ en ‘Rivieren en vogels’ als mogelijke thema’s voor toekomstige eurobankbiljetten, persbericht, 30 november.
Hoewel het gebruik van en de voorkeur voor contante betalingen een afnemende trend vertonen, blijft het belang van contant geld groot. Over het geheel genomen gaf 60% van de bevolking in het eurogebied aan de mogelijkheid om met contant geld te kunnen betalen zeer of vrij belangrijk te vinden. Zie ECB (2022) Study on the payment attitudes of consumers in the euro area (SPACE), december. De contantgeldstrategie van het Eurosysteem moet waarborgen dat contant geld ruim beschikbaar en geaccepteerd blijft als betaal- en waardeopslagmiddel.
De ECB kijkt samen met technologiedeskundigen naar alle geavanceerde beveiligings- en privacybeschermende maatregelen die mogelijk geschikt zijn voor een massaproduct voor retailbetalingen, zoals de digitale euro. Middels pseudonimisering, strikt gescheiden gegevens, hashing en andere cryptografische technieken zal worden gewaarborgd dat het Eurosysteem personen die betalingen in digitale euro’s verrichten of ontvangen niet kan identificeren. De betalingsgegevens van eindgebruikers zouden worden gepseudonimiseerd, zodat gebruikers niet rechtstreeks kunnen worden geïdentificeerd en zodat het Eurosysteem de verwerkte gegevens niet aan een individuele eindgebruiker kan koppelen. Zie ook ECB (2023), op. cit. (voetnoot 7).
Het ontwerp van de online digitale euro biedt een hogere mate van privacy dan huidige digitale betalingsoplossingen als we kijken naar de zichtbaarheid van gegevens voor de provider van de centrale infrastructuur voor betalingsverwerking. Als de provider van de infrastructuur voor de digitale euro zou het Eurosysteem de identiteit van de betrokken personen bij transacties in digitale euro’s niet kunnen achterhalen. Alleen de betalingsdienstaanbieders zouden op de hoogte zijn van de koppeling tussen de werkelijke identiteit van de eindgebruiker en de door de provider van de centrale infrastructuur verwerkte betalingsgegevens. Dit is ongekend op het gebied van elektronische retailbetalingen en zou een verbeterde bescherming van persoonsgegevens inhouden dan betalingsoplossingen momenteel bieden, waarbij grote hoeveelheden betalingsgegevens zich concentreren bij providers van infrastructuur- en betalingsdiensten, die deze vervolgens kunnen koppelen aan geïdentificeerde eindgebruikers.
Gebruikers zouden uitdrukkelijk toestemming moeten geven (opt-in in plaats van opt-out) voor de verwerking van hun persoonsgegevens voor commerciële diensten of voor het aanbieden van extra diensten. In het betaalschema voor de digitale euro zorgen we ervoor dat gebruikers weloverwogen kunnen beslissen en niet worden gedwongen hun persoonsgegevens af te staan (behalve wat noodzakelijk is voor de naleving van de wettelijke vereisten) om de basisdiensten van de digitale euro volledig te gebruiken. Zie ECB (2023) A stocktake on the digital euro – Summary report on the investigation and outlook on the next phase, 18 oktober.
Zie Panetta, F. (2022), Een digitale euro ten dienste van het publiek: het juiste evenwicht vinden, inleidende verklaring voor de Commissie economische en monetaire zaken van het Europees Parlement, Brussel, 30 maart; en ECB (2022), Digital euro – Privacy options, presentatie aan de Eurogroep, 4 april.
Zie Advies van de Europese Centrale Bank van 31 oktober 2023 inzake de digitale euro (CON/2023/34).
Zie artikel 5, lid 2, over toepasselijk recht en artikel 32, lid 2, over het Algemeen mechanisme voor opsporing en preventie van fraude, Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de vaststelling van de digitale euro, Europese Commissie, COM(2023) 369 final, 28 juni 2023.
Europese Centrale Bank
Directoraat-generaal Communicatie
- Sonnemannstrasse 20
- 60314 Frankfurt am Main, Duitsland
- +49 69 1344 7455
- media@ecb.europa.eu
Reproductie is alleen toegestaan met bronvermelding.
Contactpersonen voor de media