Βασικά στοιχεία

1 Έκθεση διαχείρισης

1.1 Σκοπός της έκθεσης διαχείρισης της ΕΚΤ

Η έκθεση διαχείρισης^[1] αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των ετήσιων λογαριασμών της ΕΚΤ και σκοπός της είναι να παράσχει στους αναγνώστες συναφείς πληροφορίες σχετικά με τις οικονομικές της καταστάσεις.^[2] Καθώς οι δραστηριότητες και οι πράξεις της ΕΚΤ διενεργούνται για να στηρίξουν τους σκοπούς πολιτικής της, η οικονομική της θέση και το οικονομικό της αποτέλεσμα θα πρέπει να εξετάζονται σε συνδυασμό με τις αποφάσεις πολιτικής που αυτή λαμβάνει.

Για τον σκοπό αυτόν, η έκθεση διαχείρισης παρουσιάζει τα βασικά καθήκοντα και τις βασικές δραστηριότητες της ΕΚΤ, καθώς και τον βαθμό στον οποίο επηρεάζουν τις οικονομικές της καταστάσεις. Επιπλέον, αναλύει τις βασικές εξελίξεις στον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσης στη διάρκεια του έτους και περιλαμβάνει πληροφορίες για τους οικονομικούς πόρους της ΕΚΤ. Τέλος, περιγράφει το περιβάλλον κινδύνου στο οποίο δραστηριοποιείται η ΕΚΤ, παρέχοντας πληροφορίες για τους συγκεκριμένους κινδύνους στους οποίους εκτίθεται, και τις πολιτικές διαχείρισης κινδύνων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετριάζονται οι κίνδυνοι.

1.2 Βασικά καθήκοντα και δραστηριότητες

Η ΕΚΤ είναι μέρος του Ευρωσυστήματος, ο πρωταρχικός σκοπός του οποίου είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Η ΕΚΤ εκτελεί τα καθήκοντά της όπως περιγράφονται στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης^[3] και στο Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Καταστατικό του ΕΣΚΤ)^[4] (Σχήμα 1). Σκοπός της ΕΚΤ κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της είναι να εκπληρώνει την εντολή που της έχει ανατεθεί και όχι να παράγει κέρδη.

Οι πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος καταγράφονται στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΕθνΚΤ) της ζώνης του ευρώ, αντανακλώντας την αρχή της αποκεντρωμένης εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής στο Ευρωσύστημα. Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει συνοπτικά τις κύριες πράξεις και καθήκοντα της ΕΚΤ κατά την εκπλήρωση της αποστολής της και την επίδραση αυτών στις οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ.

1.3 Χρηματοπιστωτικές εξελίξεις

Ισολογισμός

Ο ισολογισμός της ΕΚΤ μεγεθύνθηκε την περίοδο 2016-2018, κυρίως λόγω της καθαρής απόκτησης τίτλων στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP).^[5] Οι καθαρές αγορές στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος σταμάτησαν τον Δεκέμβριο του 2018 και ξεκίνησαν εκ νέου τον Νοέμβριο του 2019. Στην ενδιάμεση περίοδο η ΕΚΤ επανεπένδυσε πλήρως τα ποσά από την εξόφληση τίτλων που διακρατούνται στα χαρτοφυλάκια του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους. Ως αποτέλεσμα, η μεγέθυνση του ισολογισμού της ΕΚΤ, η οποία επιβραδύνθηκε το 2019, οφείλεται στην άνοδο της αγοραίας αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ και της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία. Το 2020, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19), το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να λάβει ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων νομισματικής πολιτικής, η οποία επηρέασε επίσης το μέγεθος του ισολογισμού της ΕΚΤ.

Το 2020 το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ αυξήθηκε κατά 112,2 δισεκ. ευρώ σε 569,3 δισεκ. ευρώ, κυρίως λόγω του μεριδίου της όσον αφορά τις αγορές τίτλων στο πλαίσιο του νέου έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme – PEPP)^[6] και του προγράμματος APP. Οι αγορές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του στοιχείου "Τίτλοι διακρατούμενοι για σκοπούς νομισματικής πολιτικής", ενώ ο διακανονισμός σε μετρητά των εν λόγω αγορών μέσω λογαριασμών στο TARGET2 οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση του στοιχείου "Υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος". Η άνοδος της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία συνέβαλε επίσης σε αυτήν την αύξηση,

Οι τίτλοι σε ευρώ που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτελούσαν το 61% του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ στο τέλος του 2020. Σε αυτήν τη θέση του ισολογισμού η ΕΚΤ διακρατεί τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme – SMP), των τριών προγραμμάτων αγοράς καλυμμένων ομολογιών (CBPP1, CBPP2 και CBPP3) και των προγραμμάτων ABSPP, PSPP και PEPP.

Το 2020 το Διοικητικό Συμβούλιο έλαβε διάφορες αποφάσεις σχετικά με τις αγορές τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής προκειμένου να αντιμετωπίσει τους σοβαρούς κινδύνους που έθεσε η πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) στη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής και τις προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 2020 το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να διαθέσει προσωρινά ποσό ύψους 120 δισεκ. ευρώ για πρόσθετες καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού μέχρι το τέλος του έτους, επιπλέον των αγορών που διενεργούνταν ήδη με ρυθμό 20 δισεκ. ευρώ μηνιαίως στο πλαίσιο του προγράμματος APP.^[7] Αργότερα τον ίδιο μήνα το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να εισαγάγει το πρόγραμμα PEPP με αρχική χρηματοδότηση ύψους 750 δισεκ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους.^[8] Ως απάντηση στην εξέλιξη της πανδημίας, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει την αρχική χρηματοδότηση του προγράμματος PEPP κατά 600 δισεκ. ευρώ τον Ιούνιο του 2020^[9] και κατά επιπλέον 500 δισεκ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2020^[10], αυξάνοντας το συνολικό ποσό σε 1.850 δισεκ. ευρώ. Αποφάσισε επίσης να παρατείνει τη διενέργεια των καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP τουλάχιστον μέχρι το τέλος Μαρτίου 2022 και, σε κάθε περίπτωση, μέχρις ότου κρίνει ότι η κρίση του κωρονοϊού (COVID-19) έχει λήξει.

Ως αποτέλεσμα αυτών των αγορών, το χαρτοφυλάκιο τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αυξήθηκε κατά 98,6 δισεκ. ευρώ σε 349,0 δισεκ. ευρώ το 2020 (Διάγραμμα 2), γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στις αγορές που διενεργήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος PEPP. Η μείωση των διακρατούμενων τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων SMP, CBPP1 και CBPP2 οφειλόταν σε εξοφλήσεις και ανήλθε σε 1,4 δισεκ. ευρώ.

Για τα ενεργά προγράμματα τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, ιδίως τα προγράμματα APP και PEPP, οι τίτλοι που διακρατούνταν από την ΕΚΤ στο τέλος του Δεκεμβρίου του 2020 είχαν διαφοροποιημένες διάρκειες^[11] (Διάγραμμα 3).

Το 2020 το ισότιμο σε ευρώ της συνολικής αξίας των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, τα οποία αποτελούνται από χρυσό, ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα, δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας, παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα σε 75,8 δισεκ. ευρώ.

Το ισότιμο σε ευρώ της αξίας των διαθεσίμων της ΕΚΤ σε χρυσό και απαιτήσεις σε χρυσό αυξήθηκε κατά 3,1 δισεκ. ευρώ σε 25,1 δισεκ. ευρώ το 2020 (Διάγραμμα 4), λόγω της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ, ενώ το ύψος των εν λόγω διαθεσίμων σε ουγγιές καθαρού χρυσού παρέμεινε αμετάβλητο. Αυτή η άνοδος οδήγησε επίσης σε ισόποση αύξηση των λογαριασμών αναπροσαρμογής αξίας χρυσού της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομικοί πόροι").

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ^[12] σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας μειώθηκαν, σε όρους ευρώ, κατά 3,0 δισεκ. ευρώ σε 50,1 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 5), κυρίως λόγω της υποτίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ. Η υποτίμηση του δολαρίου ΗΠΑ αντανακλάται και στη μείωση των υπολοίπων των λογαριασμών αναπροσαρμογής της ΕΚΤ (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Οικονομικοί πόροι").

Τα δολάρια ΗΠΑ εξακολουθούν να αποτελούν το βασικό μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ, αναλογώντας στο 76% περίπου του συνόλου στο τέλος του 2020.

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται την επένδυση των συναλλαγματικών της διαθεσίμων ακολουθώντας μια προσέγγιση σε τρία στάδια. Πρώτον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνων της ΕΚΤ σχεδιάζουν ένα στρατηγικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνει το Διοικητικό Συμβούλιο. Δεύτερον, οι υπεύθυνοι διαχείρισης χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ σχεδιάζουν το τακτικό χαρτοφυλάκιο τοποθετήσεων αναφοράς, το οποίο εγκρίνει η Εκτελεστική Επιτροπή. Τρίτον, οι ΕθνΚΤ διενεργούν καθημερινά επενδυτικές πράξεις σε αποκεντρωμένη βάση.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε τίτλους και καταθέσεις μέσω της αγοράς χρήματος ή διακρατούνται σε τρεχούμενους λογαριασμούς (Διάγραμμα 6). Οι τίτλοι του εν λόγω χαρτοφυλακίου αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους.

Σκοπός του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων είναι η χρηματοδότηση ενδεχόμενων παρεμβάσεων της ΕΚΤ στην αγορά συναλλάγματος. Για τον λόγο αυτόν, η διαχείριση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ πραγματοποιείται βάσει τριών στόχων: (κατά σειρά προτεραιότητας) ρευστότητα, ασφάλεια και απόδοση. Επομένως, το εν λόγω χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο βραχυπρόθεσμους τίτλους (Διάγραμμα 7).

Το 2020 η αξία του χαρτοφυλακίου ιδίων πόρων αυξήθηκε κατά 0,1 δισεκ. ευρώ σε 20,7 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 8), κυρίως λόγω της επανεπένδυσης των παραγόμενων τόκων-εσόδων και της ανόδου της αγοραίας αξίας των τίτλων που διακρατούνταν σε αυτό. Το χαρτοφυλάκιο αποτελείται κυρίως από τίτλους σε ευρώ οι οποίοι αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς στο τέλος του έτους. Το 2020 τα κρατικά χρεόγραφα αντιστοιχούσαν στο 73% του συνολικού χαρτοφυλακίου.

Το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ αποτελείται κατά κύριο λόγο από επενδύσεις των οικονομικών πόρων της ΕΚΤ, ιδίως του καταβεβλημένου κεφαλαίου της και των ποσών που διακρατούνται στο γενικό αποθεματικό και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Λόγω της επανεπένδυσης των προϊόντων εισοδήματος και της αποτίμησης των τίτλων σε αγοραίες τιμές, το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων και οι προαναφερθέντες οικονομικοί πόροι δεν αντιστοιχούν απαραίτητα σε μέγεθος. Σκοπός του εν λόγω χαρτοφυλακίου είναι η εξασφάλιση εισοδήματος για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών της ΕΚΤ οι οποίες δεν σχετίζονται με την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων.^[13] Επενδύεται σε στοιχεία ενεργητικού σε ευρώ, υποκείμενα στα όρια που επιβάλλονται από το οικείο πλαίσιο ελέγχου κινδύνου. Ως εκ τούτου, η διάρθρωση των διαρκειών του χαρτοφυλακίου αυτού είναι πιο διαφοροποιημένη (Διάγραμμα 9) συγκριτικά με τη διάρθρωση του χαρτοφυλακίου συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Στο τέλος του 2020, η συνολική αξία των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία ήταν 1.434,5 δισεκ. ευρώ, δηλ. αυξήθηκε κατά 11% σε σχέση με το τέλος του 2019. Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο αντιστοιχούσε σε 114,8 δισεκ. ευρώ στο τέλος του έτους. Δεδομένου ότι η ΕΚΤ δεν εκδίδει η ίδια τραπεζογραμμάτια, διακρατεί απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ αξίας ισόποσης της αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία.

Οι υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος της ΕΚΤ, οι οποίες αποτελούνται κυρίως από το καθαρό υπόλοιπο των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2 και τις υποχρεώσεις της ΕΚΤ όσον αφορά τα συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβιβάστηκαν στην ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ όταν εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα, αυξήθηκαν κατά 103,8 δισεκ. ευρώ σε 378,4 δισεκ. ευρώ το 2020. Η αύξηση των υποχρεώσεων εντός του Ευρωσυστήματος το 2020, καθώς και η εξέλιξή τους κατά τη χρονική περίοδο 2016-2019, οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην εξέλιξη της καθαρής υποχρέωσης στο πλαίσιο του TARGET2 ως αποτέλεσμα των καθαρών αγορών τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, τις οποίες διενεργεί η ΕΚΤ και διακανονίζονται μέσω των λογαριασμών του TARGET2 (Διάγραμμα 10).

Οικονομικοί πόροι

Οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ αποτελούνται από το κεφάλαιό της, την πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, τους λογαριασμούς αναπροσαρμογής και τα κέρδη χρήσης. Οι πόροι αυτοί (i) επενδύονται σε περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα ή/και (ii) χρησιμοποιούνται για να αντισταθμίσουν άμεσα ζημίες που συνδέονται με την επέλευση χρηματοοικονομικών κινδύνων. Στις 31.12.2020, οι οικονομικοί πόροι της ΕΚΤ ανήλθαν συνολικά σε 46,2 δισεκ. ευρώ (Διάγραμμα 11). Το ποσό αυτό ήταν 1,5 δισεκ. ευρώ χαμηλότερο σε σχέση με το 2019, κυρίως λόγω (i) της μείωσης των λογαριασμών αναπροσαρμογής μετά την ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και (ii) της μείωσης των κερδών το 2020.

Μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί χρυσού, συναλλάγματος και τίτλων που υπόκεινται σε αναπροσαρμογή τιμών δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης αλλά καταγράφονται απευθείας στους λογαριασμούς αναπροσαρμογής που εμφανίζονται στο παθητικό του ισολογισμού της ΕΚΤ. Τα υπόλοιπα των εν λόγω λογαριασμών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν την επίδραση τυχόν μελλοντικών δυσμενών μεταβολών των αντίστοιχων τιμών ή/και συναλλαγματικών ισοτιμιών και έτσι ενισχύουν την ανθεκτικότητα της ΕΚΤ έναντι των υποκείμενων κινδύνων. Το 2020 οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής για τον χρυσό, το συνάλλαγμα και τους τίτλους^[14] μειώθηκαν κατά 0,9 δισεκ. ευρώ σε 29,3 δισεκ. ευρώ, λόγω των μικρότερων διαφορών αναπροσαρμογής συναλλάγματος ως αποτέλεσμα της ανατίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας (Διάγραμμα 12). Αυτή η μείωση αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση των διαφορών αναπροσαρμογής αξίας χρυσού ως αποτέλεσμα της αύξησης της αγοραίας τιμής του χρυσού.

Παρά την αποχώρηση της Bank of England από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ), το κεφάλαιο της ΕΚΤ που καταβλήθηκε από τις ΕθνΚΤ των χωρών εντός και εκτός της ζώνης του ευρώ παράμεινε αμετάβλητο το 2020 σε 7,7 δισεκ. ευρώ, καθώς οι υπόλοιπες ΕθνΚΤ κάλυψαν το καταβεβλημένο κεφάλαιο της Bank of England, το οποίο αποσύρθηκε, ύψους 58 εκατ. ευρώ. Το συνολικό καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ θα αυξηθεί από 7,7 δισεκ. ευρώ το 2020 σε 8,9 δισεκ. ευρώ το 2022, δεδομένου ότι τα μερίδια των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ αυξήθηκαν μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ και θα καταβληθούν στο ακέραιο σε δύο ετήσιες δόσεις ύψους 0,6 δισεκ. ευρώ περίπου η καθεμία το 2021 και το 2022.^[15]

Λόγω της έκθεσής της σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους (βλ. Ενότητα 1.4.1 "Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι"), η ΕΚΤ διατηρεί πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Το ύψος αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζεται ετησίως, ενώ λαμβάνεται υπόψη μια σειρά παραγόντων, όπως η ποσότητα των στοιχείων ενεργητικού που ενέχουν κίνδυνο, τα προβλεπόμενα αποτελέσματα για το προσεχές έτος και μια εκτίμηση κινδύνου. Η πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Το 2020, ως αποτέλεσμα της προσαρμογής των μεριδίων συμμετοχής στην κλείδα κατανομής μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ και των σχετικών αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ για το κεφάλαιο της ΕΚΤ, οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ κατέβαλαν 48 εκατ. ευρώ στο καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, αυξάνοντας έτσι ισόποσα το ανώτερο όριο της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της έκθεσης της ΕΚΤ σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να μεταφέρει 48 εκατ. ευρώ στην πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, αυξάνοντάς έτσι το ύψος της στο μέγιστο επιτρεπτό ύψος των 7,6 δισεκ. ευρώ.

Τα κέρδη που προκύπτουν από τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού της ΕΚΤ σε δεδομένο οικονομικό έτος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απορροφήσουν τις ενδεχόμενες ζημίες του έτους αυτού. Το 2020 τα κέρδη της ΕΚΤήταν 1,6 δισεκ. ευρώ (βλ. Ενότητα 1.3.3 "Αποτελέσματα χρήσης").

Αποτελέσματα χρήσης

Έπειτα από πολυετείς αυξήσεις των ετήσιων κερδών της ΕΚΤ, κυρίως λόγω της αύξησης των τόκων-εσόδων που παράγονται από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής, αυτή η τάση αντιστράφηκε το 2020 (Διάγραμμα 13).

Το 2020 τα κέρδη της ΕΚΤ ήταν 1.643 εκατ. ευρώ (2019: 2.366 εκατ. ευρώ). Η μείωση ύψους 722 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019 οφειλόταν κυρίως στη μείωση των καθαρών τόκων-εσόδων.

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα της ΕΚΤ αυξήθηκαν κατά 699 εκατ. ευρώ σε 2.017 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 14), κυρίως λόγω της μείωσης των τόκων-εσόδων από συναλλαγματικά διαθέσιμα. Οι τόκοι-έσοδα από τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής επίσης μειώθηκαν.

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των συναλλαγματικών διαθεσίμων μειώθηκαν κατά 577 εκατ. ευρώ σε 474 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης των τόκων-εσόδων επί τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ. Λόγω της καθοδικής τάσης των αποδόσεων των ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2019 και του 2020 (Διάγραμμα 15), και ιδίως των βραχυπρόθεσμων ομολόγων, η ΕΚΤ απέκτησε τίτλους με χαμηλότερες αποδόσεις, μειώνοντας έτσι τη μέση απόδοση του χαρτοφυλακίου της σε δολάρια ΗΠΑ σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αυτό άσκησε αρνητική επίδραση στους τόκους-έσοδα από το εν λόγω χαρτοφυλάκιο στη διάρκεια του 2020.

Οι καθαροί τόκοι-έσοδα από τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής το 2020 ήταν 1.337 εκατ. ευρώ, δηλ. μειώθηκαν κατά 110 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2019 (Διάγραμμα 16). Ωστόσο, ο βασικότερος παράγοντας που συνέβαλε στη μείωση ήταν οι χαμηλότεροι καθαροί τόκοι-έσοδα επί των χαρτοφυλακίων των προγραμμάτων SMP, CBPP1 και CBPP2 κατά 118 εκατ. ευρώ σε 193 εκατ. ευρώ, λόγω της μείωσης του μεγέθους των εν λόγω χαρτοφυλακίων ως αποτέλεσμα της λήξης των τίτλων. Επιπλέον, οι αρνητικοί καθαροί τόκοι-έσοδα επί του χαρτοφυλακίου του προγράμματος PEPP ύψους 41 εκατ. ευρώ συνέβαλαν επίσης στη συνολική μείωση των τόκων-εσόδων από τίτλους που σχετίζονται με σκοπούς νομισματικής πολιτικής. Οι αρνητικοί καθαροί τόκοι-έσοδα επί του χαρτοφυλακίου του προγράμματος PEPP οφείλονταν στην αρνητική μέση απόδοση επί των αγορασθέντων τίτλων του δημόσιου τομέα ως αποτέλεσμα των χαμηλών αποδόσεων των κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ το 2020 (Διάγραμμα 17). Ταυτόχρονα, οι καθαροί τόκοι-έσοδα από τους τίτλους του προγράμματος APP αυξήθηκαν μόνο κατά 48 εκατ. ευρώ σε 1,184 εκατ. ευρώ. Η αύξηση προέρχεται κυρίως από το χαρτοφυλάκιο του προγράμματος PSPP, λόγω της χαμηλής απόσβεσης υπέρ το άρτιο επί των τίτλων που διακρατούνται στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP οι οποίοι αποκτήθηκαν τα προηγούμενα έτη.^[16]

Το 2020 το 66% περίπου των καθαρών τόκων-εσόδων της ΕΚΤ προήλθε από τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Τόσο οι τόκοι-έσοδα από το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ όσο και οι τόκοι-έξοδα επί των απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με τα μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα ήταν μηδενικοί ως αποτέλεσμα του μηδενικού επιτοκίου (0%) των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος το 2020.

Οι καθαροί λοιποί τόκοι-έσοδα αυξήθηκαν, ιδίως λόγω των υψηλότερων τόκων-εσόδων από καταθέσεις που γίνονται αποδεκτές από την ΕΚΤ. Αυτό ήταν αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό της αύξησης των μέσων υπολοίπων στη διάρκεια του 2020. Αυτή η αύξηση υπεραντιστάθμισε τη μείωση των τόκων-εσόδων από το χαρτοφυλάκιο των ιδίων πόρων ως αποτέλεσμα του περιβάλλοντος χαμηλών αποδόσεων στη ζώνη του ευρώ (Διάγραμμα 17).

Το καθαρό αποτέλεσμα από χρηματοοικονομικές πράξεις και αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού έδειξε κέρδος ύψους 316 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 18). Το αποτέλεσμα αυτό ήταν υψηλότερο κατά 139 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019, κυρίως λόγω της αύξησης των καθαρών πραγματοποιηθέντων κερδών από μεταβολές τιμών.

Η αύξηση των καθαρών πραγματοποιηθέντων κερδών από μεταβολές τιμών οφειλόταν κυρίως στα υψηλότερα κέρδη από πωλήσεις τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ, καθώς η αγοραία τους αξία επηρεάστηκε θετικά από τη μείωση των αποδόσεων ομολόγων σε δολάρια ΗΠΑ στη διάρκεια του έτους.

Επιπλέον, στις 31.12.2020, ποσό ύψους 48 εκατ. ευρώ μεταφέρθηκε στην πρόβλεψη της ΕΚΤ έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Αφού έλαβε υπόψη τα αποτελέσματα της αξιολόγησης κινδύνου που διενήργησε, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει το μέγεθος της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων σε 7.584 εκατ. ευρώ, αυξάνοντας το όριο στο ανώτερο επιτρεπτό όπως καθορίζεται από το καταβεβλημένο κεφάλαιο των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ. Αντιθέτως, το 2019 αποδεσμεύτηκε ποσό ύψους 84 εκατ. ευρώ προκειμένου να τηρηθεί το ανώτερο όριο (βλ. Ενότητα 1.3.2 "Χρηματοοικονομικοί πόροι").

Οι συνολικές λειτουργικές δαπάνες της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένων των αποσβέσεων και των υπηρεσιών παραγωγής τραπεζογραμματίων, αυξήθηκαν κατά 43 εκατ. ευρώ σε 1.199 εκατ. ευρώ (Διάγραμμα 19). Η εν λόγω αύξηση συγκριτικά με το 2019 οφείλεται κυρίως σε άνοδο των δαπανών προσωπικού ως αποτέλεσμα (i) της ανόδου του μέσου αριθμού υπαλλήλων το 2020, κυρίως στην τραπεζική εποπτεία, και (ii) των αυξημένων δαπανών σε σχέση με μετεργασιακές παροχές, λόγω του χαμηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου που χρησιμοποιήθηκε για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2020. Τα διοικητικά έξοδα μειώθηκαν, πρωτίστως σε σχέση με τα εποπτικά καθήκοντα, επειδή κατά κύριο λόγο μειώθηκε η παροχή στήριξης από εξωτερικές εταιρείες συμβούλων μετά την ολοκλήρωση της στοχευμένης αξιολόγησης εσωτερικών υποδειγμάτων (Targeted Review of Internal Models – TRIM) και περιορίστηκαν τα επαγγελματικά ταξίδια εξαιτίας της σημαντικής βελτίωσης των επιτόπιων εποπτικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19). Αυτή η μείωση αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση των δαπανών για τεχνολογίες πληροφορικής λόγω της σημαντικής ζήτησης για υπηρεσίες πληροφορικής που σχετίζονται με την εξ αποστάσεως εργασία το 2020.

Οι δαπάνες που συνδέονται με την τραπεζική εποπτεία καλύπτονται πλήρως από τα τέλη που επιβάλλονται στις εποπτευόμενες οντότητες. Σύμφωνα με τις πραγματικές δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από εποπτικά τέλη για το 2020 ήταν 535 εκατ. ευρώ.^[17]

1.4 Διαχείριση κινδύνων

Η διαχείριση κινδύνων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο των δραστηριοτήτων της ΕΚΤ και επιτελείται μέσω συνεχών διαδικασιών (i) εντοπισμού και αξιολόγησης των κινδύνων, (ii) αναθεώρησης της στρατηγικής και των πολιτικών που αφορούν τους κινδύνους, (iii) εφαρμογής μέτρων μετριασμού των κινδύνων και (iv) παρακολούθησης και αναφοράς των κινδύνων, οι οποίες υποστηρίζονται από αποτελεσματικές μεθοδολογίες, διεργασίες και συστήματα.

Οι ακόλουθες ενότητες επικεντρώνονται στους κινδύνους, τις πηγές τους και τα ισχύοντα πλαίσια ελέγχου κινδύνων.

Χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι

Η Εκτελεστική Επιτροπή προτείνει πολιτικές και διαδικασίες οι οποίες εξασφαλίζουν ένα κατάλληλο επίπεδο προστασίας έναντι των χρηματοοικονομικών κινδύνων στους οποίους εκτίθεται η ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από τις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, συμβάλλει στην παρακολούθηση, επιμέτρηση και αναφορά των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με τον ισολογισμό του Ευρωσυστήματος και πραγματοποιεί τον προσδιορισμό και την αναθεώρηση των σχετικών μεθοδολογιών και πλαισίων. Κατά αυτόν τον τρόπο, η εν λόγω επιτροπή επικουρεί τα όργανα λήψης αποφάσεων στην εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού επιπέδου προστασίας του Ευρωσυστήματος.

Οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι απορρέουν από τις κύριες δραστηριότητες της ΕΚΤ και τα συναφή ανοίγματα. Τα πλαίσια ελέγχου και τα όρια κινδύνων που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για να διαχειρίζεται το δικό της προφίλ κινδύνου διαφέρουν ανάλογα με τα είδη των πράξεων, αντανακλώντας τους στόχους πολιτικής ή τους επενδυτικούς στόχους των διαφόρων χαρτοφυλακίων και τα χαρακτηριστικά κινδύνου των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων.

Για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των κινδύνων, η ΕΚΤ στηρίζεται σε τεχνικές εκτίμησης κινδύνου που έχουν αναπτύξει εμπειρογνώμονες. Οι εν λόγω τεχνικές βασίζονται σε ένα κοινό πλαίσιο προσομοίωσης του κινδύνου αγοράς και του πιστωτικού κινδύνου. Οι έννοιες, οι τεχνικές και οι υποθέσεις που αποτελούν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των μέτρων βασίζονται στα πρότυπα του κλάδου και τα διαθέσιμα δεδομένα της αγοράς. Οι κίνδυνοι συνήθως προσδιορίζονται ποσοτικά ως η "υπό συνθήκη αξία σε κίνδυνο" (expected shortfall - ES),^[18] που υπολογίζεται με επίπεδο εμπιστοσύνης 99%, σε ορίζοντα ενός έτους. Χρησιμοποιούνται δύο προσεγγίσεις για τον υπολογισμό των κινδύνων: (i) η λογιστική προσέγγιση, βάσει της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής της ΕΚΤ θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου σύμφωνα με όλους τους ισχύοντες λογιστικούς κανόνες και (ii) η χρηματοοικονομική προσέγγιση, στο πλαίσιο της οποίας οι λογαριασμοί αναπροσαρμογής δεν θεωρούνται απόθεμα ασφαλείας κατά τον υπολογισμό των εκτιμήσεων του κινδύνου. Η ΕΚΤ υπολογίζει επίσης άλλους δείκτες μέτρησης κινδύνου που υπολογίζονται με διαφορετικά επίπεδα εμπιστοσύνης, υποβάλλει τα σενάρια σε αναλύσεις ευαισθησίας και σε προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων και αξιολογεί πιο μακροπρόθεσμες προβολές για την έκθεση σε κίνδυνο και για τα έσοδα προκειμένου να διατηρεί μια ολοκληρωμένη εικόνα των κινδύνων.^[19]

Οι συνολικοί κίνδυνοι της ΕΚΤ αυξήθηκαν στη διάρκεια του έτους. Στο τέλος του 2020 οι συνολικοί χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι για το σύνολο των χαρτοφυλακίων της ΕΚΤ, μετρούμενοι ως ES με επίπεδο εμπιστοσύνης 99% σε ορίζοντα ενός έτους σύμφωνα με τη λογιστική προσέγγιση, ανήλθαν σε 12,8 δισεκ. ευρώ, αυξημένοι κατά 4,6 δισεκ. ευρώ σε σύγκριση με τους κινδύνους που είχαν υπολογιστεί στο τέλος του 2019 (Διάγραμμα 20). Η αύξηση των εκτιμώμενων κινδύνων αποδίδεται κυρίως στις καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο τόσο του προγράμματος PEPP όσο και του προγράμματος APP.

Ο πιστωτικός κίνδυνος προκύπτει από τα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της σε ευρώ και τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Παρότι οι τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους και, ως εκ τούτου, αν δεν γίνουν πωλήσεις, δεν υπόκεινται σε μεταβολές των τιμών που συνδέονται με μεταβολές της πιστοληπτικής αξιολόγησης, εξακολουθούν να υπόκεινται σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Οι ίδιοι πόροι σε ευρώ και τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αποτιμώνται στις τιμές της αγοράς και, ως εκ τούτου, υπόκεινται σε κίνδυνο μεταβολής της πιστοληπτικής αξιολόγησης και σε κίνδυνο αθέτησης υποχρεώσεων. Ο πιστωτικός κίνδυνος αυξήθηκε συγκριτικά με το προηγούμενο έτος λόγω της επέκτασης του ισολογισμού της ΕΚΤ μέσω αγορών τίτλων στο πλαίσιο των προγραμμάτων APP και PEPP.

Ο πιστωτικός κίνδυνος μετριάζεται κυρίως μέσω της εφαρμογής κριτηρίων επιλεξιμότητας, διαδικασιών δέουσας επιμέλειας και ορίων που διαφέρουν ανάλογα με το χαρτοφυλάκιο.

Ο κίνδυνος νομίσματος και ο κίνδυνος τιμής εμπορευμάτων προκύπτει από τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και τα διαθέσιμά της σε χρυσό. Ο κίνδυνος νομίσματος αυξήθηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος λόγω μείωσης των λογαριασμών αναπροσαρμογής νομισμάτων, οι οποίοι λειτουργούν ως απόθεμα ασφαλείας έναντι των δυσμενών μεταβολών των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Λόγω του ρόλου που διαδραματίζουν αυτά τα στοιχεία ενεργητικού σε επίπεδο πολιτικής, η ΕΚΤ δεν αντισταθμίζει τους συναφείς κινδύνους νομίσματος και τιμής εμπορευμάτων. Αντ' αυτού, οι εν λόγω κίνδυνοι μετριάζονται μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής και της διαφοροποίησης των διαθεσίμων σε διαφορετικά νομίσματα και χρυσό.

Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ και οι ίδιοι πόροι της σε ευρώ επενδύονται κυρίως σε τίτλους σταθερού εισοδήματος και υπόκεινται σε κίνδυνο επιτοκίου λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές, δεδομένου ότι αποτιμώνονται σε τιμές της αγοράς. Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ επενδύονται κυρίως σε περιουσιακά στοιχεία με σχετικά μικρή διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 7 στην ενότητα 1.3.1, "Ισολογισμός"), ενώ τα περιουσιακά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων κατά κανόνα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια (βλ. Διάγραμμα 9 στην ενότητα 1.3.1, "Ισολογισμός"). Αυτή η συνιστώσα κινδύνου, μετρούμενη βάσει της λογιστικής προσέγγισης, αυξήθηκε ελαφρώς σε σύγκριση με το 2019, αντανακλώντας τις εξελίξεις στις συνθήκες της αγοράς.

Ο κίνδυνος επιτοκίου της ΕΚΤ λόγω αποτίμησης με βάση τις αγοραίες τιμές μετριάζεται μέσω πολιτικών κατανομής στοιχείων ενεργητικού και μέσω των λογαριασμών αναπροσαρμογής.

Η ΕΚΤ υπόκειται επίσης σε κίνδυνο επιτοκίου που προκύπτει από αναντιστοιχίες μεταξύ του επιτοκίου επί των περιουσιακών της στοιχείων και του επιτοκίου επί των υποχρεώσεών της, γεγονός που επηρεάζει τους καθαρούς τόκους-έσοδά της. Ο κίνδυνος αυτός δεν συνδέεται άμεσα με κάποιο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, αλλά με τη συνολική διάρθρωση του ισολογισμού της ΕΚΤ, ιδίως την ύπαρξη αναντιστοιχιών ληκτότητας και αποδόσεων μεταξύ ενεργητικού και παθητικού. Η ΕΚΤ παρακολουθεί αυτόν τον κίνδυνο καταρτίζοντας προβολές όσον αφορά την κερδοφορία της, από τις οποίες προκύπτει ότι η ΕΚΤ αναμένεται να εξακολουθήσει να καταγράφει καθαρούς τόκους-έσοδα τα προσεχή έτη.

Για τη διαχείριση αυτού του τύπου κινδύνου χρησιμοποιούνται πολιτικές κατανομής στοιχείων ενεργητικού, ενώ ο κίνδυνος μετριάζεται περαιτέρω από την ύπαρξη άτοκων υποχρεώσεων στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Λειτουργικός κίνδυνος

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι αρμόδια για την έγκριση της πολιτικής και του πλαισίου διαχείρισης του λειτουργικού κινδύνου^[20] της ΕΚΤ. Η Επιτροπή Διαχείρισης Λειτουργικού Κινδύνου στηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στο εποπτικό της έργο όσον αφορά την επίβλεψη της διαχείρισης των λειτουργικών κινδύνων. Η διαχείριση λειτουργικού κινδύνου συνιστά αναπόσπαστο μέρος της δομής διακυβέρνησης^[21] και των διαδικασιών διαχείρισης της ΕΚΤ.

Ο κύριος στόχος του πλαισίου διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου της ΕΚΤ είναι να συμβάλλει στη διασφάλιση ότι η ΕΚΤ επιτυγχάνει την αποστολή της και τους σκοπούς της και να προστατεύει τη φήμη και την περιουσία της έναντι απώλειας, κατάχρησης και ζημίας. Σύμφωνα με το πλαίσιο διαχείρισης λειτουργικού κινδύνου, κάθε υπηρεσιακή μονάδα είναι υπεύθυνη για τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση, τον τρόπο αντιμετώπισης, την αναφορά και την παρακολούθηση των λειτουργικών κινδύνων, των έκτακτων συμβάντων και των ελέγχων. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτική ανοχής κινδύνων της ΕΚΤ παρέχει καθοδήγηση όσον αφορά τις στρατηγικές για την αντιμετώπιση κινδύνων και τις διαδικασίες αποδοχής κινδύνων. Συνδέεται με έναν πίνακα (5x5) αξιολόγησης κινδύνων που βασίζεται σε κλίμακες για τη διαβάθμιση της πιθανότητας και του αντίκτυπου τυχόν κινδύνου (οι οποίες χρησιμοποιούν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια).

Το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η ΕΚΤ είναι εκτεθειμένο σε όλο και πιο σύνθετες απειλές και υπάρχει ένα ευρύ φάσμα λειτουργικών κινδύνων που συνδέονται με τις καθημερινές δραστηριότητες της ΕΚΤ. Οι κύριοι τομείς που αποτελούν πηγή ανησυχίας για την ΕΚΤ είναι, μεταξύ άλλων, ένα ευρύ φάσμα μη χρηματοοικονομικών κινδύνων που απορρέουν από τον ανθρώπινο παράγοντα, πληροφορίες, συστήματα, διαδικασίες και εξωτερικούς φορείς παροχής υπηρεσιών. Κατά συνέπεια, η ΕΚΤ έχει θεσπίσει διαδικασίες για να διευκολύνει τη διαρκή και αποτελεσματική διαχείριση των λειτουργικών κινδύνων της και να ενσωματώνει τις πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, η ΕΚΤ επικεντρώνεται στη βελτίωση της ανθεκτικότητάς της. Για τον σκοπό αυτό, έχουν θεσπιστεί δομές αντιμετώπισης ζητημάτων και σχέδια έκτακτης ανάγκης για να διασφαλίζεται η συνέχεια των κρίσιμων υπηρεσιακών λειτουργιών σε περίπτωση διαταραχής ή κρίσης (π.χ. η πανδημία του κορωνοϊού COVID-19).

Κίνδυνος δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς

Η ΕΚΤ διαθέτει ένα ειδικό Γραφείο Συμμόρφωσης και Διακυβέρνησης που λειτουργεί κατά βάση ως έλεγχος της διαχείρισης κινδύνων με σκοπό να ενισχύεται το πλαίσιο διακυβέρνησης της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση του κινδύνου δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς^[22] στην ΕΚΤ. Σκοπός του εν λόγω γραφείου είναι να υποστηρίζει την Εκτελεστική Επιτροπή στην προστασία της ακεραιότητας και του κύρους της ΕΚΤ, να προωθεί την εφαρμογή προτύπων δεοντολογίας και να ενισχύει τη λογοδοσία και διαφάνεια της ΕΚΤ. Μια Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΚΤ υψηλού επιπέδου παρέχει συμβουλές και κατευθύνσεις στους ανώτατους λειτουργούς της ΕΚΤ για ζητήματα ακεραιότητας, δεοντολογίας και επαγγελματικής συμπεριφοράς και υποστηρίζει το Διοικητικό Συμβούλιο στη διαχείριση σχετικών κινδύνων σε εκτελεστικό επίπεδο με κατάλληλο και συνεκτικό τρόπο.

2 Οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ

2.1 Ισολογισμός της 31.12.2020

2.2 Αποτελέσματα χρήσης 31.12.2020

Φρανκφούρτη, 9 Φεβρουαρίου 2021
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Christine Lagarde
Πρόεδρος

2.3 Λογιστικές πολιτικές

Μορφή και παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων

Οι οικονομικές καταστάσεις της ΕΚΤ έχουν καταρτιστεί σύμφωνα με τις ακόλουθες λογιστικές πολιτικές,^[23] τις οποίες το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θεωρεί ότι παρουσιάζουν εύλογα τις οικονομικές καταστάσεις, αντανακλώντας ταυτόχρονα τη φύση των δραστηριοτήτων μιας κεντρικής τράπεζας.

Λογιστικές αρχές

Εφαρμόστηκαν οι εξής λογιστικές αρχές: η αρχή της πραγματικής οικονομικής κατάστασης και της διαφάνειας, η αρχή της συντηρητικότητας, η αρχή της αναγνώρισης γεγονότων που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, η αρχή του ουσιώδους των λογιστικών γεγονότων, η αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας, η αρχή της πραγματοποίησης των εσόδων/εξόδων (η αρχή του δεδουλευμένου), η αρχή της συνέπειας και συγκρισιμότητας.

Αναγνώριση των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού

Ένα στοιχείο του ενεργητικού ή του παθητικού αναγνωρίζεται στον ισολογισμό μόνο όταν είναι πιθανό ότι κάθε μελλοντικό οικονομικό όφελος που σχετίζεται με αυτό θα εισρέει στην ΕΚΤ ή θα εκρέει από αυτήν, ότι όλοι ουσιαστικά οι κίνδυνοι και τα οφέλη που σχετίζονται με το ίδιο έχουν μεταβεί στην ΕΚΤ και ότι το κόστος ή η αξία του στοιχείου του ενεργητικού ή το ποσό της υποχρέωσης είναι δυνατό να μετρηθούν με αξιόπιστο τρόπο.

Βάση για τη λογιστική καταγραφή

Οι λογαριασμοί καταρτίστηκαν με τη μέθοδο του ιστορικού κόστους (κτήσης), η οποία τροποποιήθηκε ώστε να περιλαμβάνει την αποτίμηση, σε αγοραίες τιμές, των εμπορεύσιμων τίτλων (εκτός των τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής), του χρυσού και όλων των λοιπών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού εντός και εκτός ισολογισμού που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα.

Οι συναλλαγές επί χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού αντανακλώνται στους λογαριασμούς με βάση την ημερομηνία διακανονισμού τους.

Με εξαίρεση τις άμεσες (spot) συναλλαγές επί τίτλων, οι συναλλαγές επί χρηματοδοτικών μέσων σε ξένο νόμισμα καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού κατά την ημερομηνία συμφωνίας της συναλλαγής. Κατά την ημερομηνία διακανονισμού αντιλογίζονται οι εγγραφές των στοιχείων εκτός ισολογισμού και οι συναλλαγές καταγράφονται αντίστοιχα ως στοιχεία εντός ισολογισμού. Οι αγοραπωλησίες ξένων νομισμάτων επηρεάζουν την καθαρή συναλλαγματική θέση κατά την ημερομηνία συναλλαγής και τα πραγματοποιηθέντα κέρδη/οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από πωλήσεις υπολογίζονται επίσης την εν λόγω ημερομηνία. Οι δεδουλευμένοι τόκοι και οι διαφορές υπέρ και υπό το άρτιο που συνδέονται με χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα υπολογίζονται και καταγράφονται σε καθημερινή βάση, επηρεάζοντας αντίστοιχα σε καθημερινή βάση τη συναλλαγματική θέση.

Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα

Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα μετατρέπονται σε ευρώ με την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού. Τα έσοδα και τα έξοδα μετατρέπονται με την ισοτιμία που ίσχυε κατά τον χρόνο της καταγραφής. Η αναπροσαρμογή της αξίας των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα, συμπεριλαμβανομένων των εντός και εκτός ισολογισμού στοιχείων, γίνεται χωριστά κατά νόμισμα.

Η αναπροσαρμογή της αξίας, με βάση την αγοραία τιμή, των απαιτήσεων και υποχρεώσεων που εκφράζονται σε συνάλλαγμα παρουσιάζεται χωριστά από την αναπροσαρμογή της αξίας τους λόγω μεταβολής των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Ο χρυσός αποτιμάται στην αγοραία τιμή που ίσχυε την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των διαφορών από αναπροσαρμογή της τιμής και της συναλλαγματικής ισοτιμίας, αλλά λογιστικοποιείται μία και μόνη αποτίμηση της αξίας του χρυσού με βάση την τιμή του σε ευρώ ανά ουγγιά καθαρού χρυσού, η οποία για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2020 προέκυψε από τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ στις 31.12.2020.

Το ειδικό τραβηκτικό δικαίωμα (ΕΤΔ) (Special Drawing Right - SDR) ορίζεται με βάση μια δέσμη νομισμάτων και η αξία του καθορίζεται από το σταθμικό άθροισμα των συναλλαγματικών ισοτιμιών πέντε κύριων νομισμάτων (δολαρίου ΗΠΑ, ευρώ, γιουάν Κίνας, γιεν Ιαπωνίας και λίρας Αγγλίας). Τα ΕΤΔ που κατέχει η ΕΚΤ μετατράπηκαν σε ευρώ με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ ανά ΕΤΔ στις 31.12.2020.

Τίτλοι

Τίτλοι που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής
Οι τίτλοι οι οποίοι επί του παρόντος διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Άλλοι τίτλοι
Οι εμπορεύσιμοι τίτλοι (εκτός αυτών που διακρατούνται επί του παρόντος για σκοπούς νομισματικής πολιτικής) και τα παρεμφερή στοιχεία ενεργητικού αποτιμώνται είτε στη μέση αγοραία τιμή τους είτε με βάση τις τρέχουσες αποδόσεις ανά κατηγορία τίτλων που ίσχυαν κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού. Τα δικαιώματα που ενσωματώνονται στους τίτλους δεν διαχωρίζονται για σκοπούς αποτίμησης. Για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2020 χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες αγοραίες τιμές της 30.12.2020. Οι μη ευχερώς ρευστοποιήσιμες μετοχές και άλλοι μετοχικοί τίτλοι οι οποίοι τηρούνται ως μόνιμη επένδυση αποτιμώνται στο κόστος κτήσης και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους.

Αναγνώριση εσόδων

Τα έσοδα και τα έξοδα αναγνωρίζονται στην περίοδο κατά την οποία εισπράττονται ή καταβάλλονται.^[24] Τα πραγματοποιηθέντα κέρδη και οι πραγματοποιηθείσες ζημίες από την πώληση συναλλάγματος, χρυσού και τίτλων καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Τα εν λόγω κέρδη και ζημίες υπολογίζονται με βάση το μέσο κόστος των αντίστοιχων στοιχείων.

Τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη δεν αναγνωρίζονται ως έσοδα και μεταφέρονται απευθείας σε λογαριασμό αναπροσαρμογής.

Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης εφόσον, στο τέλος του έτους, υπερβαίνουν προηγούμενα κέρδη από αναπροσαρμογή, τα οποία έχουν συσσωρευτεί στον αντίστοιχο λογαριασμό αναπροσαρμογής. Αυτές οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί ενός συγκεκριμένου τίτλου ή νομίσματος ή επί των διαθεσίμων σε χρυσό δεν συμψηφίζονται με τα μη πραγματοποιηθέντα κέρδη από άλλους τίτλους ή νομίσματα ή χρυσό. Σε περίπτωση τέτοιων μη πραγματοποιηθεισών ζημιών οι οποίες καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης, το μέσο κόστος του εν λόγω στοιχείου μειώνεται στη συναλλαγματική ισοτιμία ή την αγοραία τιμή του στο τέλος του έτους. Οι μη πραγματοποιηθείσες ζημίες επί πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων οι οποίες δεν εκκαθαρίζονται μέσω κεντρικού αντισυμβαλλομένου εκκαθάρισης καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο τέλος του έτους και αποσβένονται τα επόμενα έτη.

Οι ζημίες από απομείωση αξίας καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης και δεν αντιλογίζονται τα επόμενα έτη, εκτός εάν η απομείωση αξίας μειώνεται και η μεταβολή αυτή μπορεί να σχετιστεί με παρατηρήσιμο γεγονός που επήλθε μετά την πρώτη καταγραφή της απομείωσης αξίας.

Οι διαφορές υπέρ ή υπό το άρτιο που προκύπτουν από τίτλους αποσβένονται κατά την εναπομένουσα διάρκεια ζωής των τίτλων αυτών.

Αντιστρεπτέες συναλλαγές

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές είναι πράξεις με τις οποίες η ΕΚΤ αγοράζει ή πωλεί περιουσιακά στοιχεία με συμφωνία επαναγοράς ή εκτελεί πιστοδοτικές πράξεις έναντι εξασφαλίσεων.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναγοράς πωλούνται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναγοράς τους από τον πωλητή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναγοράς καταγράφονται στο παθητικό του ισολογισμού ως καταθέσεις καλυπτόμενες από ασφάλεια. Οι τίτλοι που πωλούνται στο πλαίσιο τέτοιας συμφωνίας εξακολουθούν να εμφανίζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο συναλλαγής με συμφωνία επαναπώλησης αγοράζονται τίτλοι έναντι μετρητών με ταυτόχρονη συμφωνία επαναπώλησής τους από τον αγοραστή με συμφωνημένη τιμή σε προκαθορισμένη μελλοντική ημερομηνία. Οι συμφωνίες επαναπώλησης καταγράφονται στο ενεργητικό του ισολογισμού ως δάνεια καλυπτόμενα από ασφάλεια, αλλά δεν περιλαμβάνονται στο χαρτοφυλάκιο τίτλων της ΕΚΤ.

Οι αντιστρεπτέες συναλλαγές (στις οποίες περιλαμβάνονται και οι συναλλαγές δανεισμού τίτλων) που διενεργούνται στο πλαίσιο προγράμματος εξειδικευμένου οργανισμού καταγράφονται στον ισολογισμό μόνο εφόσον παρέχεται εξασφάλιση με τη μορφή μετρητών και αυτά τα μετρητά δεν επενδύονται.

Πράξεις εκτός ισολογισμού

Τα χρηματοδοτικά μέσα σε ξένο νόμισμα, δηλ. οι προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος, τα προθεσμιακά σκέλη των πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και άλλες πράξεις επί νομισμάτων που συνεπάγονται την ανταλλαγή ενός νομίσματος με άλλο σε μελλοντική ημερομηνία, περιλαμβάνονται στην καθαρή συναλλαγματική θέση, με σκοπό τον υπολογισμό των συναλλαγματικών κερδών και ζημιών.

Οι πράξεις επί επιτοκίων αναπροσαρμόζονται ως προς την αξία τους ανά στοιχείο. Οι ημερήσιες μεταβολές στα περιθώρια διακύμανσης των εκκρεμών συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων, καθώς και οι πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων που διακανονίζονται μέσω κεντρικού αντισυμβαλλομένου, καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης. Η αποτίμηση των προθεσμιακών πράξεων επί τίτλων και των πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων που δεν διακανονίζονται μέσω κεντρικού αντισυμβαλλομένου διενεργείται από την ΕΚΤ και βασίζεται σε γενικώς παραδεκτές μεθόδους αποτίμησης οι οποίες χρησιμοποιούν παρατηρήσιμες τιμές και επιτόκια της αγοράς, καθώς και τους συντελεστές προεξόφλησης από τις ημερομηνίες διακανονισμού έως την ημερομηνία αποτίμησης.

Γεγονότα που επήλθαν μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού

Τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού προσαρμόζονται ώστε να περιλαμβάνουν γεγονότα που επέρχονται από την ημερομηνία κλεισίματος του ετήσιου ισολογισμού έως και την ημερομηνία κατά την οποία η Εκτελεστική Επιτροπή εγκρίνει την υποβολή των Ετήσιων Λογαριασμών της ΕΚΤ στο Διοικητικό Συμβούλιο προς τελική έγκριση, εφόσον τα εν λόγω γεγονότα επηρεάζουν ουσιωδώς την κατάσταση των ως άνω στοιχείων την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού.

Σημαντικά γεγονότα που επέρχονται μετά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού και δεν επηρεάζουν το ενεργητικό και το παθητικό κατά την ημερομηνία αυτή εμφανίζονται στις σημειώσεις.

Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος

Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ προκύπτουν πρωτίστως από διασυνοριακές πληρωμές εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) οι οποίες διακανονίζονται σε χρήμα κεντρικής τράπεζας σε ευρώ. Οι συναλλαγές αυτές στην πλειονότητά τους διενεργούνται από ιδιωτικούς φορείς (δηλ. πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες και φυσικά πρόσωπα). Διακανονίζονται μέσω του συστήματος TARGET2 (Διευρωπαϊκό Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ταχείας Μεταφοράς Κεφαλαίων και Διακανονισμού σε Συνεχή Χρόνο) και δημιουργούν διμερή υπόλοιπα στους λογαριασμούς TARGET2 των κεντρικών τραπεζών της ΕΕ. Αυτά τα διμερή υπόλοιπα συμψηφίζονται και εν συνεχεία λογίζονται ως υπόλοιπα έναντι της ΕΚΤ σε καθημερινή βάση, έτσι ώστε κάθε εθνική κεντρική τράπεζα (ΕθνΚΤ) να εμφανίζεται με μία καθαρή διμερή θέση έναντι της ΕΚΤ και μόνο. Οι πληρωμές που διενεργούνται από την ΕΚΤ και διακανονίζονται μέσω του TARGET2 επηρεάζουν επίσης τις εν λόγω καθαρές διμερείς θέσεις. Οι θέσεις αυτές εμφανίζονται στους λογαριασμούς της ΕΚΤ και αντιπροσωπεύουν την καθαρή απαίτηση ή υποχρέωση κάθε ΕθνΚΤ έναντι του υπόλοιπου Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ που απορρέουν από το TARGET2, καθώς και άλλα υπόλοιπα σε ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (π.χ. ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ στις ΕθνΚΤ), παρουσιάζονται στον ισολογισμό της ΕΚΤ ως μία μόνο καθαρή πιστωτική ή χρεωστική θέση στο στοιχείο "Λοιπές απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)" ή "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)". Τα υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ των εκτός της ζώνης του ευρώ ΕθνΚΤ έναντι της ΕΚΤ, τα οποία προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στο TARGET2,^[25] εμφανίζονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ".

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που απορρέουν από την κατανομή τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος περιλαμβάνονται ως μία μόνο καθαρή απαίτηση στο στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" παρακάτω).

Τα υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος που απορρέουν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ που γίνονται μέλη του Ευρωσυστήματος εκφράζονται σε ευρώ και καταγράφονται στο στοιχείο "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων".

Πάγια στοιχεία ενεργητικού

Τα πάγια στοιχεία ενεργητικού, συμπεριλαμβανομένων των ασώματων στοιχείων, αλλά εξαιρουμένων των γηπέδων και των έργων τέχνης, αποτιμώνται στο κόστος κτήσης μείον την αποσβεσθείσα αξία. Τα γήπεδα και τα έργα τέχνης αποτιμώνται στο κόστος. Το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ αποτιμάται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία και υπόκειται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας του. Όσον αφορά την απόσβεση του κεντρικού κτιρίου της ΕΚΤ, υπολογίζεται το κόστος των επιμέρους στοιχείων, το οποίο αποσβένεται με βάση την εκτιμώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής τους. Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης για την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής του περιουσιακού στοιχείου, αρχής γενομένης από το ημερολογιακό τρίμηνο μετά το οποίο το περιουσιακό στοιχείο παραδίδεται προς χρήση. Η ωφέλιμη διάρκεια ζωής που εφαρμόζεται για κάθε βασική κατηγορία στοιχείων ενεργητικού είναι η εξής:

Στην περίπτωση των κεφαλαιοποιημένων δαπανών ανακαίνισης που σχετίζονται με τις υφιστάμενες μισθωμένες κτιριακές εγκαταστάσεις της ΕΚΤ, η περίοδος απόσβεσης προσαρμόζεται προκειμένου να ληφθούν υπόψη γεγονότα που επηρεάζουν την προσδοκώμενη ωφέλιμη διάρκεια ζωής αυτού του περιουσιακού στοιχείου.

Η ΕΚΤ διενεργεί ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας του κεντρικού της κτιρίου και των περιουσιακών στοιχείων επί των οποίων έχει δικαιώματα χρήσης και τα οποία αφορούν τα κτίρια γραφείων (βλ. "Μισθώσεις" παρακάτω). Εάν προκύψει ένδειξη απομείωσης, και εάν εκτιμηθεί ότι η αξία του στοιχείου ενεργητικού ενδέχεται να έχει απομειωθεί, τότε εκτιμάται το ανακτήσιμο ποσό. Ζημία απομείωσης καταγράφεται στα αποτελέσματα χρήσης εάν το ανακτήσιμο ποσό είναι μικρότερο από την καθαρή λογιστική αξία.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού με κόστος κάτω των 10.000 ευρώ αποσβένονται κατά το έτος κτήσεως.

Πάγια στοιχεία ενεργητικού που πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά είναι ακόμη υπό κατασκευή ή υπό ανάπτυξη καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή". Οι σχετικές δαπάνες μεταφέρονται στις αντίστοιχες κατηγορίες παγίων μόλις τα πάγια παραδοθούν προς χρήση.

Μισθώσεις

Για όλες τις μισθώσεις που αφορούν ενσώματα πάγια, το σχετικό πάγιο στοιχείο με δικαίωμα χρήσης και η μισθωτική υποχρέωση αναγνωρίζονται στον ισολογισμό κατά την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου και περιλαμβάνονται στα "Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού" και στα "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) αντίστοιχα. Όταν οι μισθώσεις πληρούν τα κριτήρια κεφαλαιοποίησης, αλλά το αντίστοιχο πάγιο είναι ακόμη υπό κατασκευή ή αναδιαρρύθμιση, τα έξοδα που πραγματοποιούνται πριν από την ημερομηνία έναρξης της μίσθωσης καταγράφονται στον λογαριασμό "Πάγια υπό κατασκευή". Το σχετικό πάγιο με δικαίωμα χρήσης και η μισθωτική υποχρέωση αναγνωρίζονται στους αντίστοιχους λογαριασμούς παγίων μόλις το στοιχείο ενεργητικού γίνει διαθέσιμο προς χρήση (ημερομηνία έναρξης μίσθωσης).

Τα στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης αποτιμώνται στο κόστος μείον την αποσβεσθείσα αξία. Επιπλέον, τα στοιχεία ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης που σχετίζονται με κτίρια γραφείων υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (σχετικά με τον ετήσιο έλεγχο απομείωσης της αξίας, βλ. "Πάγια στοιχεία ενεργητικού" παραπάνω). Η αποσβεσθείσα αξία υπολογίζεται με τη μέθοδο της σταθερής απόσβεσης από την ημερομηνία έναρξης της μισθωτικής περιόδου έως είτε τη λήξη της ωφέλιμης διάρκειας ζωής του στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης είτε τη λήξη της διάρκειας μίσθωσης, όποια από τις δύο ημερομηνίες προηγείται.

Η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται αρχικά στην παρούσα αξία των μελλοντικών μισθωμάτων (που περιλαμβάνουν μόνο μισθωτικά στοιχεία), προεξοφλημένα με βάση το διαφορικό επιτόκιο δανεισμού της ΕΚΤ. Στη συνέχεια, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται στο αποσβεθέν κόστος με βάση τη μέθοδο του αποτελεσματικού επιτοκίου. Οι σχετικοί τόκοι-έξοδα καταγράφονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Λοιποί τόκοι-έξοδα". Όταν επέρχεται μεταβολή στα μελλοντικά μισθώματα λόγω μεταβολής δείκτη ή άλλης επανεκτίμησης της υφιστάμενης σύμβασης, η μισθωτική υποχρέωση επιμετρείται εκ νέου. Τυχόν τέτοια αποτελέσματα επανεπιμέτρησης συνεπάγονται αντίστοιχη προσαρμογή στη λογιστική αξία του στοιχείου ενεργητικού με δικαίωμα χρήσης.

Οι βραχυπρόθεσμες μισθώσεις διάρκειας έως και 12 μηνών και οι μισθώσεις στοιχείων ενεργητικού χαμηλής αξίας κάτω των 10.000 ευρώ (σύμφωνα με το όριο που χρησιμοποιείται για την αναγνώριση πάγιων στοιχείων ενεργητικού) καταγράφονται ως έξοδα στα αποτελέσματα χρήσης.

Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές συνδεόμενες με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ

Η ΕΚΤ διαχειρίζεται προγράμματα καθορισμένων παροχών για τα μέλη του προσωπικού της, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ.

Το πρόγραμμα συνταξιοδότησης του προσωπικού χρηματοδοτείται από περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε μακροπρόθεσμο ταμείο παροχών για τους υπαλλήλους. Οι υποχρεωτικές εισφορές που καταβάλλουν η ΕΚΤ και τα μέλη του προσωπικού αντικατοπτρίζονται στον πυλώνα καθορισμένων παροχών του προγράμματος. Τα μέλη του προσωπικού μπορούν να καταβάλλουν εθελουσίως πρόσθετες εισφορές σε έναν πυλώνα καθορισμένων εισφορών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση πρόσθετων παροχών.^[26] Οι εν λόγω πρόσθετες παροχές καθορίζονται με βάση το ποσό των εισφορών που καταβάλλονται εθελουσίως σε συνδυασμό με τις αποδόσεις επενδύσεων που απορρέουν από τις εν λόγω εισφορές.

Για τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές για τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου. Όσον αφορά τα μέλη του προσωπικού, για τις μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων, άλλες μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές εξόδου από την υπηρεσία εφαρμόζονται ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου.

Καθαρή υποχρέωση για καθορισμένες παροχές
Η υποχρέωση που εμφανίζεται στην κατηγορία "Λοιπές υποχρεώσεις" του ισολογισμού όσον αφορά τα προγράμματα καθορισμένων παροχών, συμπεριλαμβανομένων των λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και των παροχών συνδεόμενων με τη λήξη απασχόλησης, είναι η παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, μείον την εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση των σχετικών δεσμεύσεων.

Οι δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές υπολογίζονται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές με τη μέθοδο της εκτιμώμενης βάσει προβολών πιστωτικής μονάδας. Για τον υπολογισμό της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές εφαρμόζεται επί των εκτιμώμενων μελλοντικών εισοδηματικών ροών προεξοφλητικό επιτόκιο το οποίο καθορίζεται σύμφωνα με τις αποδόσεις της αγοράς, κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού, επί εταιρικών ομολόγων υψηλής ποιότητας που εκφράζονται σε ευρώ και έχουν διάρκειες παρόμοιες με τη διάρκεια της συναφούς δέσμευσης.

Αναλογιστικά κέρδη και ζημίες μπορεί να προκύψουν από εμπειρικές προσαρμογές (σε περίπτωση που οι πραγματοποιήσεις διαφέρουν από τις υποθέσεις της αναλογιστικής μελέτης), καθώς και από μεταβολές των αναλογιστικών υποθέσεων.

Καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές
Το καθαρό κόστος για καθορισμένες παροχές αναλύεται σε επιμέρους συνιστώσες που αναφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης και σε επανεπιμετρήσεις των μετεργασιακών παροχών που εμφανίζονται στην κατηγορία "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" του ισολογισμού.

Το καθαρό ποσό που καταλογίζεται στα αποτελέσματα χρήσης αποτελείται από:

1. το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που συσσωρεύονται για το έτος·
2. το κόστος παρελθούσας υπηρεσίας για τις καθορισμένες παροχές που προκύπτουν από τροποποίηση προγράμματος·
3. τους καθαρούς τόκους βάσει προεξοφλητικού επιτοκίου επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
4. επανεπιμετρήσεις λοιπών μακροπρόθεσμων παροχών και τυχόν παροχών εξόδου από την υπηρεσία μακροπρόθεσμου χαρακτήρα στο σύνολό τους.

Το καθαρό ποσό που εμφανίζεται στην κατηγορία "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής" αποτελείται από:

1. αναλογιστικά κέρδη και ζημίες από τις δεσμεύσεις για καθορισμένες παροχές·
2. την πραγματοποιηθείσα απόδοση των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές·
3. οποιαδήποτε μεταβολή στην επίδραση του ανώτατου ορίου των περιουσιακών στοιχείων, με εξαίρεση τα ποσά που περιλαμβάνονται στους καθαρούς τόκους επί της καθαρής υποχρέωσης για καθορισμένες παροχές.

Αυτά τα ποσά αποτιμώνται ετησίως από ανεξάρτητους αναλογιστές, προκειμένου να αποτυπώνεται δεόντως η οικεία υποχρέωση στις οικονομικές καταστάσεις.

Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες αποτελούν το Ευρωσύστημα, εκδίδουν τραπεζογραμμάτια ευρώ.^[27] Η συνολική αξία των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ κατανέμεται στις κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε μήνα, σύμφωνα με την κλείδα κατανομής τραπεζογραμματίων.^[28]

Στην ΕΚΤ έχει κατανεμηθεί μερίδιο 8% επί της συνολικής αξίας των τραπεζογραμματίων ευρώ σε κυκλοφορία, το οποίο εμφανίζεται στο παθητικό ως "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία". Το μερίδιο της ΕΚΤ στο σύνολο των εκδιδόμενων τραπεζογραμματίων ευρώ αντικρύζεται από απαιτήσεις έναντι των ΕθνΚΤ. Οι εν λόγω απαιτήσεις, που είναι έντοκες,^[29] εμφανίζονται ως "Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος" υπό το στοιχείο "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος" (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" παραπάνω). Οι τόκοι-έσοδα επί των απαιτήσεων αυτών περιλαμβάνονται στα αποτελέσματα χρήσης στο στοιχείο "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος".

Ενδιάμεση διανομή κερδών

Ποσό που ισούται με το άθροισμα του εισοδήματος της ΕΚΤ από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ και από τους τίτλους που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής και που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο α) του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων, β) του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών, γ) του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων, δ) του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα και ε) του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας διανέμεται τον Ιανουάριο του επόμενου έτους με τη μορφή ενδιάμεσης διανομής κερδών, εκτός αν το Διοικητικό Συμβούλιο λάβει διαφορετική απόφαση.^[30] Το ποσό αυτό διανέμεται στο ακέραιο, εκτός εάν είναι υψηλότερο από τα καθαρά κέρδη της ΕΚΤ για το συγκεκριμένο έτος, και με την επιφύλαξη τυχόν αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου για μεταφορά σε πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει να αφαιρέσει από το ποσό του εισοδήματος από τα κυκλοφορούντα τραπεζογραμμάτια ευρώ που διανέμεται τον Ιανουάριο τις δαπάνες της ΕΚΤ σε σχέση με την έκδοση και τη διαχείριση των τραπεζογραμματίων ευρώ.

Αναταξινομήσεις

Σύμφωνα με το άρθρο 21 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, η ΕΚΤ μπορεί να ενεργεί ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος θεσμικών και λοιπών οργάνων ή οργανισμών της Ένωσης, κεντρικών διοικήσεων, περιφερειακών, τοπικών ή άλλων δημόσιων αρχών, άλλων οργανισμών δημοσίου δικαίου ή δημόσιων επιχειρήσεων των κρατών-μελών. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ δέχεται καταθέσεις από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), οι οποίες στους ετήσιους λογαριασμούς του 2019 εμφανίστηκαν στην κατηγορία "Λοιπά στοιχεία παθητικού". Με ισχύ από την 1.7.2020, η Eurostat αναθεώρησε τη στατιστική ταξινόμηση των εν λόγω ιδρυμάτων από τον τομέα των "άλλων ενδιάμεσων χρηματοοικονομικών οργανισμών" στον τομέα της "γενικής κυβέρνησης".^[31] Κατά συνέπεια, από την ημερομηνία αυτή τα σχετικά ποσά εμφανίζονται στην κατηγορία "Γενική κυβέρνηση".

Τα συγκριτικά ποσά για το 2019 προσαρμόστηκαν ως εξής:

Αλλαγές στις λογιστικές πολιτικές

Το 2020 δεν έγιναν μεταβολές στις λογιστικές πολιτικές που εφαρμόζει η ΕΚΤ.

Άλλα ζητήματα

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ και βάσει σύστασης του Διοικητικού Συμβουλίου, το Συμβούλιο της ΕΕ έχει εγκρίνει την επιλογή της εταιρίας Baker Tilly GmbH & Co. KG Wirtschaftsprüfungsgesellschaft, Düsseldorf (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) ως εξωτερικού ελεγκτή της ΕΚΤ για μια πενταετία η οποία λήγει στο τέλος του οικονομικού έτους 2022. Αυτή η πενταετία μπορεί να παραταθεί μέχρι και δυο επιπλέον οικονομικά έτη.

2.4 Σημειώσεις επί του ισολογισμού

Σημείωση 1 - Χρυσός και απαιτήσεις σε χρυσό

Στις 31.12.2020 η ΕΚΤ είχε στην κατοχή της 16.229.522 ουγγιές^[32] καθαρού χρυσού, η αγοραία αξία του οποίου ανερχόταν σε 25.056 εκατ. ευρώ (2019: 21.976 εκατ. ευρώ). Δεν διενεργήθηκαν πράξεις σε χρυσό το 2020 και συνεπώς ο χρυσός που διακρατεί η ΕΚΤ παρέμεινε αμετάβλητος σε σύγκριση με τα επίπεδα στις 31.12.2019. Η αύξηση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας του χρυσού αυτού οφείλεται στην άνοδο της αγοραίας τιμής του χρυσού σε ευρώ (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 15, "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Σημείωση 2 - Απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι μη κατοίκων και κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 2.1 - Απαιτήσεις έναντι του ΔΝΤ

Το στοιχείο αυτό του ενεργητικού αντιπροσωπεύει τα ΕΤΔ που κατείχε η ΕΚΤ στις 31.12.2020 και ανέρχονταν σε 680 εκατ. ευρώ κατά την ίδια ημερομηνία (2019: 710 εκατ. ευρώ). Απορρέει από συμφωνία αγοραπωλησίας ΕΤΔ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), βάσει της οποίας το ΔΝΤ εξουσιοδοτείται να διοργανώνει πωλήσεις ή αγορές ΕΤΔ έναντι ευρώ, για λογαριασμό της ΕΚΤ, εντός ανώτατων και κατώτατων ορίων για τα διακρατούμενα ΕΤΔ. Λογιστικώς, τα ΕΤΔ καταγράφονται ως συνάλλαγμα (βλ. "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Η μείωση του ισότιμου σε ευρώ της αξίας των ΕΤΔ που διακρατεί η ΕΚΤ οφείλεται κατά κύριο λόγο στην υποτίμηση του ΕΤΔ έναντι του ευρώ το 2020.

Σημείωση 2.2 - Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ

Τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούνται από υπόλοιπα λογαριασμών σε τράπεζες και δάνεια σε συνάλλαγμα, καθώς και τοποθετήσεις σε τίτλους που εκφράζονται σε δολάρια ΗΠΑ, γιεν Ιαπωνίας και γιουάν Κίνας.

Η συνολική αξία της κατηγορίας αυτής μειώθηκε το 2020 κυρίως λόγω της υποτίμησης του δολαρίου ΗΠΑ έναντι του ευρώ.

Τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα^[33] της ΕΚΤ στις 31.12.2020 είχαν ως εξής:

Το 2020 δεν πραγματοποιήθηκαν παρεμβάσεις σε συνάλλαγμα.

Σημείωση 3 - Απαιτήσεις σε ευρώ από μη κατοίκους ζώνης ευρώ

Σημείωση 3.1 - Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι και δάνεια

Στις 31.12.2020, το στοιχείο αυτό συνίστατο σε απαίτηση ύψους 1.830 εκατ. ευρώ που αφορά συμφωνίες διευκόλυνσης παροχής ρευστότητας μεταξύ του Ευρωσυστήματος και κεντρικών τραπεζών εκτός της ζώνης του ευρώ. Στο πλαίσιο των εν λόγω συμφωνιών, το Ευρωσύστημα παρέχει ρευστότητα σε ευρώ σε κεντρικές τράπεζες εκτός της ζώνης του ευρώ έναντι αποδεκτών εξασφαλίσεων^[34] με σκοπό την κάλυψη αναγκών για ρευστότητα σε ευρώ στις αντίστοιχες χώρες σε περίπτωση δυσλειτουργίας της αγοράς και, ως εκ τούτου, ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο δυσμενών δευτερογενών επιδράσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές και οικονομίες της ζώνης του ευρώ.

Σημείωση 4 - Λοιπές απαιτήσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2020 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε υπόλοιπα τρεχούμενων λογαριασμών τηρούμενων σε ιδρύματα-κατοίκους της ζώνης του ευρώ, ύψους 81 εκατ. ευρώ (2019: 109 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 5 - Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 5.1 - Τίτλοι διακρατούμενοι για σκοπούς νομισματικής πολιτικής

Στις 31.12.2020 το στοιχείο αυτό συνίστατο σε τίτλους που απέκτησε η ΕΚΤ στο πλαίσιο των τριών προγραμμάτων αγοράς καλυμμένων ομολογιών (covered bond purchase programmes - CBPP), του Προγράμματος για τις Αγορές Τίτλων (Securities Markets Programme - SMP), του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme - ABSPP), του προγράμματος αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector asset purchase programme - PSPP) και του έκτακτου προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme - PEPP).

Το 2020 το Ευρωσύστημα συνέχισε τη διενέργεια καθαρών αγορών στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς στοιχείων ενεργητικού (asset purchase programme - APP)^[35] με ύψος 20 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο. Τον Μάρτιο του 2020 το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να προσθέσει ένα προσωρινό συνολικό ποσό για επιπλέον καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού ύψους 120 δισεκ. ευρώ έως το τέλος του έτους. Το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι οι καθαρές αγορές θα διενεργούνται για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο προκειμένου να ενισχυθεί η διευκολυντική επίδραση των επιτοκίων πολιτικής του και ότι θα λήξουν λίγο πριν αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ. Το Διοικητικό Συμβούλιο προτίθεται επίσης να συνεχίσει τις επανεπενδύσεις για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία το Διοικητικό Συμβούλιο θα αρχίσει να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και πάντως για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί για τη διατήρηση ευνοϊκών συνθηκών ρευστότητας και ενός διευκολυντικού, σε μεγάλο βαθμό, χαρακτήρα της νομισματικής πολιτικής.

Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2020 το Ευρωσύστημα θέσπισε ένα προσωρινό έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (pandemic emergency purchase programme - PEPP)^[36], το οποίο διαθέτει συνολική χρηματοδότηση ύψους 750 δισεκ. ευρώ, με σκοπό τη χαλάρωση της συνολικής κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής και την αντιστάθμιση των σοβαρών κινδύνων που θέτει η πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής και τις προοπτικές για τη ζώνη του ευρώ. Οι αγορές περιλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού που είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του APP^[37] και αρχικά προβλεπόταν να συνεχιστούν μέχρι το τέλος του 2020. Το Διοικητικό Συμβούλιο αύξησε τη χρηματοδότηση του προγράμματος PEPP κατά 600 δισεκ. ευρώ τον Ιούνιο του 2020 και κατά επιπλέον 500 δισεκ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2020, αυξάνοντας το συνολικό ποσό σε 1.850 δισεκ. ευρώ. Ο χρονικός ορίζοντας των καθαρών αγορών επεκτάθηκε τουλάχιστον μέχρι το τέλος Μαρτίου 2022 και, σε κάθε περίπτωση, μέχρις ότου το Διοικητικό Συμβούλιο κρίνει ότι η κρίση του κορωνοϊού έχει λήξει. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του PEPP κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2023. Η μελλοντική σταδιακή μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.

Οι τίτλοι που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος και υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης της αξίας τους (βλ. "Τίτλοι" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Το αναπόσβεστο κόστος των τίτλων που διακρατεί η ΕΚΤ και η αγοραία αξία τους^[38] (η οποία δεν εμφανίζεται στον ισολογισμό ούτε στα αποτελέσματα χρήσης και παρέχεται μόνο για λόγους συγκρισιμότητας), έχουν ως εξής:

Οι εξοφλήσεις τίτλων οδήγησαν σε μείωση της αξίας του αναπόσβεστου κόστους των χαρτοφυλακίων που διακρατούνται στο πλαίσιο του πρώτου και του δεύτερου CBPP, καθώς και στο πλαίσιο του SMP.

Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολογεί σε τακτική βάση τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τους τίτλους που διακρατούνται στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων.

Διενεργούνται έλεγχοι απομείωσης της αξίας με στοιχεία τέλους του έτους σε ετήσια βάση, οι οποίοι εγκρίνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Στο πλαίσιο αυτών των ελέγχων, οι δείκτες απομείωσης αξιολογούνται ξεχωριστά για κάθε πρόγραμμα. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρατηρούνται δείκτες απομείωσης, διενεργείται περαιτέρω ανάλυση για να επιβεβαιωθεί ότι οι ταμειακές ροές των υποκείμενων τίτλων δεν έχουν επηρεαστεί από κάποιο γεγονός απομείωσης της αξίας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων απομείωσης της αξίας για αυτό το έτος, το 2020 δεν καταγράφηκαν από την ΕΚΤ ζημίες επί τίτλων που διακρατούνταν στα χαρτοφυλάκια νομισματικής πολιτικής που τηρεί.

Σημείωση 6 - Απαιτήσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 6.1 - Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ οι οποίες συνδέονται με την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος (βλ."Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές") και στις 31.12.2020 ανερχόταν σε 114.761 εκατ. ευρώ (2019: 103.420 εκατ. ευρώ). Οι τόκοι των απαιτήσεων αυτών υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο οριακό επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης^[39] (βλ. σημείωση 23.2 "Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος").

Σημείωση 7 - Λοιπά στοιχεία ενεργητικού

Σημείωση 7.1 - Ενσώματα και ασώματα πάγια στοιχεία ενεργητικού

Στις 31 Δεκεμβρίου 2020 τα στοιχεία αυτά περιλάμβαναν τις εξής κατηγορίες:

Σε ό,τι αφορά το κεντρικό κτίριο της ΕΚΤ και το δικαίωμα χρήσης σε κτίρια γραφείων, διενεργήθηκε έλεγχος απομείωσης της αξίας στο τέλος του έτους και δεν καταγράφηκε ζημία απομείωσης.

Σημείωση 7.2 - Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού

Το στοιχείο αυτό αποτελείται κατά κύριο λόγο από το χαρτοφυλάκιο ιδίων πόρων της ΕΚΤ, το οποίο συνίσταται κυρίως σε επενδύσεις των οικονομικών πόρων της ΕΚΤ, ιδίως του καταβεβλημένου κεφαλαίου και των ποσών που διακρατούνται στα αποθεματικά και στην πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων. Περιλαμβάνει επίσης 3.211 μετοχές της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (ΤΔΔ) με κόστος κτήσεως ανερχόμενο σε 42 εκατ. ευρώ και άλλους τρεχούμενους λογαριασμούς σε ευρώ.

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τα εξής:

Η καθαρή αύξηση του εν λόγω στοιχείου το 2020 οφείλεται κατά κύριο λόγο α) στην επανεπένδυση τόκων-εσόδων από το χαρτοφυλάκιο ιδίων κεφαλαίων της ΕΚΤ και β) στην άνοδο της αγοραίας αξίας των τίτλων που διακρατούνται σε αυτό το χαρτοφυλάκιο.

Σημείωση 7.3 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2020 (βλ. σημείωση 20, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 388 εκατ. ευρώ (2019: 619 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 7.4 - Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα

Στις 31.12.2020 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 3.390 εκατ. ευρώ (2019: 2.572 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε κυρίως δεδουλευμένους τόκους επί τίτλων, συμπεριλαμβανομένων ανεξόφλητων τόκων που καταβάλλονται κατά την απόκτηση, ύψους 2.757 εκατ. ευρώ (2019: 2.431 εκατ. ευρώ) (βλ. σημείωση 2.2, "Καταθέσεις σε τράπεζες, τίτλοι, δάνεια και λοιπά στοιχεία ενεργητικού και απαιτήσεις σε συνάλλαγμα έναντι κατοίκων ζώνης ευρώ", σημείωση 5, "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ", και σημείωση 7.2, "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού").

Το στοιχείο αυτό περιλάμβανε επίσης ποσό 514 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί στα εποπτικά τέλη που πρόκειται να εισπραχθούν για την περίοδο επιβολής τελών του 2020. Το ποσό αυτό θα εισπραχθεί το β΄ τρίμηνο του 2021. Από το 2020 και εφεξής τα εποπτικά τέλη θα εισπράττονται εκ των υστέρων με βάση τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες.^[40] Ωστόσο, το 2020, για τελευταία φορά, το ποσό των εποπτικών τελών προσαρμόστηκε σε σχέση με πλεόνασμα που μεταφέρθηκε από την προηγούμενη περίοδο επιβολής τελών (βλ. σημείωση 26, "Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες").

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης α) δεδουλευμένα έσοδα από κοινά σχέδια του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 28, "Λοιπά έσοδα"), β) διάφορες προπληρωμές και γ) δεδουλευμένους τόκους-έσοδα επί λοιπών χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και παθητικού.

Σημείωση 7.5 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2020 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 1.970 εκατ. ευρώ (2019: 2.221 εκατ. ευρώ) και περιλάμβανε κυρίως συσσωρευμένα ποσά από την ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ ύψους 1.260 εκατ. ευρώ (2019: 1.431 εκατ. ευρώ) (βλ. "Ενδιάμεση διανομή κερδών" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 12.2, "Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)").

Περιλάμβανε επίσης υπόλοιπα αξίας 692 εκατ. ευρώ (2019: 757 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2020. Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 8 - Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει το μερίδιο της ΕΚΤ (8%) στο σύνολο των κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές") και στις 31.12.2020 ανερχόταν σε 114,761 εκατ. ευρώ (2019: 103.420 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 9 - Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ

Οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος μπορούν να αποδέχονται μετρητά ως εξασφαλίσεις για τις διευκολύνσεις δανεισμού τίτλων που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος PSPP (τίτλοι PSPP) χωρίς να υποχρεούνται να τα επανεπενδύσουν. Στην περίπτωση της ΕΚΤ, αυτές οι πράξεις διενεργούνται μέσω εξειδικευμένου οργανισμού. Οι ίδιοι όροι ισχύουν και για τους τίτλους του δημόσιου τομέα που διακρατούνται στο πλαίσιο του PEPP.

Στις 31.12.2020 το ανεξόφλητο υπόλοιπο αυτών των δανειοδοτικών συναλλαγών έναντι εξασφαλίσεων σε μετρητά με πιστωτικά ιδρύματα της ζώνης του ευρώ ήταν 2.559 εκατ. ευρώ (2019: 1.325 εκατ. ευρώ). Τα μετρητά που εισπράχθηκαν ως εξασφαλίσεις μεταφέρθηκαν στους λογαριασμούς του TARGET2. Καθώς τα μετρητά δεν είχαν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι συναλλαγές καταγράφηκαν στον ισολογισμό (βλ. "Αντιστρεπτέες συναλλαγές" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").^[41]

Σημείωση 10 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι λοιπών κατοίκων ζώνης ευρώ

Σημείωση 10.1 - Γενική κυβέρνηση

Στις 31.12.2020 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 10.012 εκατ. ευρώ (2019: 18.198 εκατ. ευρώ) και περιελάμβανε καταθέσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) (βλ. "Αναταξινομήσεις» στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 10.2 - Λοιπές υποχρεώσεις

Στις 31.12.2020 η θέση αυτή ανερχόταν σε 3.688 εκατ. ευρώ (2019: 2.268 εκατ. ευρώ). Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει καταθέσεις ή πληρωμές κεφαλαίων που δέχεται η ΕΚΤ και πραγματοποιούνται από τους συμμετέχοντες στο EURO1 και το RT1^[42], ή για λογαριασμό τους, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως εγγυητικό κεφάλαιο για το EURO1 ή για τη στήριξη του διακανονισμού στο RT1.

Σημείωση 11 - Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ

Στις 31.12.2020 η θέση αυτή ανερχόταν σε 11.567 εκατ. ευρώ (2019: 7.245 εκατ. ευρώ). Η μεγαλύτερη συνιστώσα ήταν ποσό 4.685 εκατ. ευρώ (2019: 3.271 εκατ. ευρώ), αποτελούμενο από υπόλοιπα ΕθνΚΤ εκτός τη ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο TARGET2 (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές"). Η αύξηση αυτών των υπολοίπων το 2020 αντιστοιχεί στην καθαρή ροή πληρωμών από δικαιούχους λογαριασμών σε χώρες της ζώνης του ευρώ προς δικαιούχους λογαριασμών σε χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, οι οποίες διακανονίζονται μέσω του TARGET2.

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης ποσό ύψους 3.457 εκατ. ευρώ (2019: 3.350 εκατ. ευρώ) που σχετίζεται με την πάγια αμοιβαία συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης. Στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ παρέχει στην ΕΚΤ δολάρια ΗΠΑ μέσω πράξεων ανταλλαγής, με σκοπό την παροχή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος. Ταυτόχρονα, η ΕΚΤ συνάπτει πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back με ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, οι οποίες από τα αντληθέντα με αυτόν τον τρόπο κεφάλαια χορηγούν ρευστότητα σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος υπό μορφή αντιστρεπτέων συναλλαγών. Οι πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back δημιουργούν υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος μεταξύ της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ. Επιπλέον, οι πράξεις ανταλλαγής που διενεργούνται με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ δημιουργούν προθεσμιακές απαιτήσεις και υποχρεώσεις που καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού (βλ. σημείωση 20, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος").

Το εναπομένον μέρος του στοιχείου αυτού αποτελείται από ποσό 3.425 εκατ. ευρώ (2019: 625 εκατ. ευρώ) που προκύπτει από τις ανεξόφλητες συναλλαγές δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP με μη κατοίκους ζώνης ευρώ για τις οποίες εισπράχθηκαν μετρητά ως εξασφαλίσεις τα οποία μεταφέρθηκαν σε λογαριασμούς στο TARGET2 (βλ. σημείωση 9, "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 12 - Υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος

Σημείωση 12.1 - Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων

Ο λογαριασμός αυτός αφορά τις υποχρεώσεις έναντι των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ που προέκυψαν από τη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων προς την ΕΚΤ, όταν αυτές εντάχθηκαν στο Ευρωσύστημα. Σύμφωνα με το άρθρο 30.2 του καταστατικού του ΕΣΚΤ, αυτές οι εισφορές ορίζονται κατ’ αναλογία προς τα μερίδια συμμετοχής των ΕθνΚΤ στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Έπειτα από α) την αύξηση των συντελεστών στάθμισης των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ (οποίες έχουν μεταβιβάσει συναλλαγματικά διαθέσιμα στην ΕΚΤ) στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, λόγω της αποχώρησης της Bank of England από το ΕΣΚΤ και β) την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου να μειώσει την αναλογία των εισφορών των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ, ούτως ώστε το συνολικό ποσό των συναλλαγματικών διαθεσίμων που έχουν ήδη μεταβιβαστεί στην ΕΚΤ από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ να παραμείνει στο σημερινό επίπεδο, η υποχρέωση που ισοδυναμεί με αυτήν τη μεταβίβαση προσαρμόστηκε οριακά. Αυτό οδήγησε σε μικρή μείωση ύψους 0,2 εκατ. ευρώ την 1.2.2020, ποσό το οποίο επιστράφηκε στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Οι τόκοι αυτών των υποχρεώσεων υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο οριακό επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης, προσαρμοσμένο κατά τρόπο ώστε να αντανακλάται το μηδενικό επιτόκιο που εφαρμόζεται επί του μέρους των διαθεσίμων που μεταβιβάστηκε υπό μορφή χρυσού (βλ. σημείωση 23.3, "Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα").

Σημείωση 12.2 - Λοιπές υποχρεώσεις εντός του Ευρωσυστήματος (καθαρές)

Το 2020 το στοιχείο αυτό αποτελείτο κατά κύριο λόγο από πιστωτικά/χρεωστικά υπόλοιπα των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ έναντι της ΕΚΤ στο πλαίσιο του TARGET2 και ποσό οφειλόμενο προς ΕθνΚΤ ζώνης ευρώ σε σχέση με την ενδιάμεση διανομή κερδών της ΕΚΤ (βλ. "Υπόλοιπα εντός του ΕΣΚΤ/υπόλοιπα εντός του Ευρωσυστήματος" και "Ενδιάμεση διανομή κερδών", αντίστοιχα, στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Η αύξηση της καθαρής υποχρέωσης του TARGET2 προέκυψε κυρίως από τις καθαρές αγορές τίτλων στο πλαίσιο του PEPP και του APP, οι οποίες διακανονίστηκαν μέσω λογαριασμών TARGET2 (βλ. σημείωση 5, "Τίτλοι σε ευρώ κατοίκων ζώνης ευρώ"). Επιπλέον, η μείωση των καταθέσεων που αποδέχεται η ΕΚΤ ως δημοσιονομικός αντιπρόσωπος (βλ. σημείωση 10.1, "Γενική κυβέρνηση") και η πληρωμή που σχετίζεται με τη διανομή των κερδών της ΕΚΤ για το 2019 συνέβαλαν επίσης στην αύξηση της υποχρέωσης το 2020. Η αύξηση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από τους τόκους-έσοδα επί τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής και από την αύξηση των μετρητών που εισπράχθηκαν ως εξασφάλιση έναντι του δανεισμού τίτλων του δημόσιου τομέα από τα χαρτοφυλάκια PSPP και PEPP (βλ. σημείωση 9 "Λοιπές υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων ζώνης ευρώ" και σημείωση 11 "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Οι τόκοι των θέσεων στο TARGET2, με εξαίρεση τα υπόλοιπα που προκύπτουν από τις πράξεις ανταλλαγής τύπου back-to-back στο πλαίσιο πράξεων παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ, υπολογίζονται σε καθημερινή βάση με το τελευταίο διαθέσιμο οριακό επιτόκιο που εφαρμόζει το Ευρωσύστημα στις δημοπρασίες των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης.

Σημείωση 13 - Λοιπές υποχρεώσεις

Σημείωση 13.1 - Διαφορές από αναπροσαρμογή της αξίας πράξεων εκτός ισολογισμού

Αυτό το στοιχείο περιλαμβάνει μεταβολές αποτίμησης πράξεων ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακών πράξεων συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2020 (βλ. σημείωση 20, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Αυτές οι μεταβολές αποτίμησης ανέρχονταν σε 636 εκατ. ευρώ (2019: 709 εκατ. ευρώ) και προκύπτουν από τη μετατροπή των ως άνω πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της ημερομηνίας κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ που προκύπτει όταν η μετατροπή των συναλλαγών γίνει με βάση το μέσο κόστος του αντίστοιχου ξένου νομίσματος την εν λόγω ημερομηνία (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" και "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Σημείωση 13.2 - Δεδουλευμένα έξοδα και προεισπραχθέντα έσοδα

Στις 31 Δεκεμβρίου 2020 το στοιχείο αυτό περιλάμβανε τις εξής κατηγορίες:

Σημείωση 13.3 - Διάφορα στοιχεία

Στις 31.12.2020 το στοιχείο αυτό ανερχόταν σε 2.419 εκατ. ευρώ (2019: 2.188 εκατ. ευρώ). Περιλάμβανε υπόλοιπα ύψους 507 εκατ. ευρώ (2019: 662 εκατ. ευρώ) που σχετίζονται με πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος οι οποίες παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2020 (βλ. σημείωση 20, "Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος"). Τα υπόλοιπα αυτά προέκυψαν από τη μετατροπή αυτών των πράξεων στο ισότιμό τους σε ευρώ με το μέσο κόστος του αντίστοιχου νομίσματος την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού σε σύγκριση με το ισότιμό τους σε ευρώ με το οποίο αυτές οι πράξεις καταγράφηκαν αρχικά (βλ. "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές").

Το στοιχείο αυτό περιελάμβανε επίσης υποχρέωση μίσθωσης ύψους 199 εκατ. ευρώ (2019: 232 εκατ. ευρώ) (βλ. "Μισθώσεις" στην ενότητα 2.3, "Λογιστικές πολιτικές").

Επιπλέον, το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει καθαρή υποχρέωση της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές σε σχέση με τις μετεργασιακές παροχές και τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές προς τα μέλη του προσωπικού της^[43] και τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής, καθώς και προς τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ. Περιλαμβάνονται επίσης οι παροχές εξόδου από την υπηρεσία προς το προσωπικό της ΕΚΤ.

Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές συνδεόμενες με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ

Ισολογισμός
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στο στοιχείο "Διάφορα στοιχεία" (παθητικό) και αφορούν τις μετεργασιακές παροχές, τις λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και τις παροχές που συνδέονται με τη λήξη απασχόλησης για τα μέλη του προσωπικού έχουν ως εξής:

Το 2020 στην παρούσα αξία των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έναντι του προσωπικού, η οποία ανέρχεται σε 3.034 εκατ. ευρώ (2019: 2.497 εκατ. ευρώ) συμπεριλαμβάνονταν παροχές μη κεφαλαιοποιητικού τύπου ύψους 364 εκατ. ευρώ (2019: 323 εκατ. ευρώ) που αφορούν μετεργασιακές παροχές εκτός των συντάξεων, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές που συνδέονται με τη λήξη της απασχόλησης για τα μέλη του προσωπικού. Η παρούσα αξία των δεσμεύσεων έναντι των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ύψους 44 εκατ. ευρώ (2019: 39 εκατ. ευρώ) σχετίζεται αποκλειστικά με ρυθμίσεις μη κεφαλαιοποιητικού τύπου που εφαρμόζονται για τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές.

Επανεπιμετρήσεις της καθαρής υποχρέωσης της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές αναγνωρίζονται στον ισολογισμό στην κατηγορία του παθητικού "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής". Το 2020, οι ζημίες από επανεπιμετρήσεις στην εν λόγω κατηγορία του παθητικού ανήλθε σε 1.067 εκατ. ευρώ (2019: 749 εκατ. ευρώ) (βλ. σημείωση 15, "Λογαριασμοί αναπροσαρμογής").

Μεταβολές των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές, περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος και αποτελέσματα επανεπιμέτρησης
Οι μεταβολές της παρούσας αξίας των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές έχουν ως εξής:

Οι συνολικές ζημίες λόγω επανεπιμέτρησης ύψους 363 εκατ. ευρώ επί των δεσμεύσεων για καθορισμένες παροχές το 2020 προέκυψαν κυρίως λόγω της ανόδου του ρυθμού αύξησης των μελλοντικών συντάξεων από 1,0% το 2019 σε 1,7% το 2020. Επιπλέον, το προεξοφλητικό επιτόκιο που χρησιμοποιείται για την αποτίμηση μειώθηκε περαιτέρω από 1,2% το 2019 σε 1,1% το 2020.

Το 2020 οι μεταβολές της εύλογης αξίας των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος στον πυλώνα των καθορισμένων παροχών προς τα μέλη του προσωπικού είχαν ως εξής:

Τα κέρδη λόγω επανεπιμέτρησης των περιουσιακών στοιχείων του προγράμματος το 2020 αντανακλούσαν το γεγονός ότι η απόδοση επί των μεριδίων των ασφαλισμένων ήταν υψηλότερη από τους τόκους-έσοδα από περιουσιακά στοιχεία του προγράμματος, όπως είχαν εκτιμηθεί με βάση το τότε δεδομένο προεξοφλητικό επιτόκιο.

Το 2020 οι μεταβολές των αποτελεσμάτων επανεπιμέτρησης είχαν ως εξής:

Αποτελέσματα χρήσης
Τα ποσά που αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα χρήσης το 2020 έχουν ως εξής:

Το 2020 το κόστος τρέχουσας υπηρεσίας αυξήθηκε σε 142 εκατ. ευρώ (2019: 92 εκατ. ευρώ), κυρίως λόγω της μείωσης του προεξοφλητικού επιτοκίου από 2,3% το 2018 σε 1,2% το 2019.^[44]

Βασικές υποθέσεις
Κατά τη διενέργεια των αποτιμήσεων που αναφέρονται στην παρούσα σημείωση, οι αναλογιστές χρησιμοποίησαν υποθέσεις, τις οποίες η Εκτελεστική Επιτροπή δέχθηκε για τους σκοπούς της λογιστικής καταγραφής και της δημοσιοποίησης. Οι κύριες υποθέσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις μετεργασιακές παροχές και άλλες μακροπρόθεσμες παροχές έχουν ως εξής:

Σημείωση 14 - Προβλέψεις

Αυτό το στοιχείο αποτελείται κυρίως από μια πρόβλεψη έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, η οποία θα χρησιμοποιηθεί στον βαθμό που κρίνεται αναγκαίο από το Διοικητικό Συμβούλιο για την κάλυψη μελλοντικών ζημιών, πραγματοποιηθεισών και μη. Το ύψος και η αναγκαιότητα αυτής της πρόβλεψης επανεξετάζονται ετησίως με βάση την αξιολόγηση της ΕΚΤ όσον αφορά την έκθεσή της στους εν λόγω κινδύνους και λαμβανομένων υπόψη διάφορων άλλων παραγόντων. Το ύψος της πρόβλεψης, μαζί με τυχόν ποσό που τηρείται στο γενικό αποθεματικό, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την αξία του κεφαλαίου της ΕΚΤ που έχουν καταβάλει οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.

Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της έκθεσης της ΕΚΤ σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της πρόβλεψης της ΕΚΤ για χρηματοοικονομικούς κινδύνους, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να μεταφέρει, στις 31.12.2020, ποσό ύψους 48 εκατ. ευρώ στην εν λόγω πρόβλεψη. Η μεταφορά αυτή μείωσε το καθαρό κέρδος της ΕΚΤ για το 2020 σε 1,643 εκατ. ευρώ και αύξησε το μέγεθος της πρόβλεψης σε 7,584 εκατ. ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στην αξία του κεφαλαίου της ΕΚΤ που είχε καταβληθεί από τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ κατά την ημερομηνία αυτή.

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει επίσης διοικητικές προβλέψεις ύψους 57 εκατ. ευρώ (2019: 50 εκατ. ευρώ).

Σημείωση 15 - Λογαριασμοί αναπροσαρμογής

Το στοιχείο αυτό αντιπροσωπεύει κυρίως διαφορές αναπροσαρμογής που προέρχονται από μη πραγματοποιηθέντα κέρδη επί στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού και πράξεων εκτός ισολογισμού (βλ. "Αναγνώριση εσόδων", "Χρυσός και απαιτήσεις/υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα", "Τίτλοι" και "Πράξεις εκτός ισολογισμού" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές"). Περιλαμβάνει επίσης επανεπιμετρήσεις των καθαρών υποχρεώσεων της ΕΚΤ για καθορισμένες παροχές όσον αφορά τις μετεργασιακές παροχές (βλ. "Μετεργασιακές παροχές, λοιπές μακροπρόθεσμες παροχές και παροχές συνδεόμενες με τη λήξη απασχόλησης στην ΕΚΤ" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και τη σημείωση 13.3, "Διάφορα στοιχεία").

Η μείωση του ύψους των λογαριασμών αναπροσαρμογής οφείλεται πρωτίστως στην υποτίμηση του δολαρίου ΗΠΑ και του γιεν Ιαπωνίας έναντι του ευρώ το 2020. Η μείωση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση του μεγέθους των λογαριασμών αναπροσαρμογής αξίας χρυσού λόγω της ανόδου της αγοραίας τιμής του χρυσού το 2020.

Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες που χρησιμοποιήθηκαν για την αποτίμηση στο τέλος του έτους έχουν ως εξής:

Σημείωση 16 - Κεφάλαιο και αποθεματικά

Σημείωση 16.1 - Κεφάλαιο

Μεταβολή στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ
Σύμφωνα με το άρθρο 29 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, τα μερίδια των ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ σταθμίζονται σύμφωνα με τα μερίδια συμμετοχής των αντίστοιχων κρατών μελών στον συνολικό πληθυσμό και στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της ΕΕ, σε ίση αναλογία.^[45] Οι συντελεστές στάθμισης αναπροσαρμόζονται ανά πενταετία και όποτε υπάρχει μεταβολή της σύνθεσης των ΕθνΚΤ που συμβάλλουν στο κεφάλαιο της ΕΚΤ, δηλαδή των ΕθνΚΤ των κρατών μελών της ΕΕ. Λόγω της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ στις 31.1.2020 και της επακόλουθης αποχώρησης της Bank of England από το ΕΣΚΤ, οι συντελεστές στάθμισης που αποδίδονται στις υπόλοιπες ΕθνΚΤ στην κλείδα κατανομής για την εγγραφή τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ αναπροσαρμόστηκαν εκ νέου με ισχύ από την 1.2.2020, ως εξής:

Κεφάλαιο της ΕΚΤ
Το εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ είναι 10.825 εκατ. ευρώ. Η ΕΚΤ διατήρησε το εγγεγραμμένο κεφάλαιό της αμετάβλητο μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ. Το μερίδιο συμμετοχής της Bank of England στο εγγεγραμμένο κεφάλαιο της ΕΚΤ, το οποίο ανερχόταν σε 14,3%, ανακατανεμήθηκε μεταξύ τόσο των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ όσο και των ΕθνΚΤ των χωρών που δεν συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ.

Το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ επίσης παρέμεινε αμετάβλητο σε 7.659 εκατ. ευρώ το 2020, καθώς οι υπόλοιπες ΕθνΚΤ κάλυψαν το αποσυρθέν κεφάλαιο που είχε καταβάλει η Bank of England ύψους 58 εκατ. ευρώ. Τα επόμενα δύο έτη οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ θα καταβάλουν, σε δύο ετήσιες δόσεις, ολόκληρο το ποσό των αυξημένων εισφορών τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ μετά την αποχώρηση της Bank of England από το ΕΣΚΤ. Κατά τον τρόπο αυτόν, το καταβεβλημένο κεφάλαιο της ΕΚΤ θα αυξηθεί από 7.659 εκατ. ευρώ το 2020 σε 8.270 εκατ. ευρώ το 2021 και σε 8.880 εκατ. ευρώ το 2022.

2.5 Πράξεις εκτός ισολογισμού

Σημείωση 17 - Προγράμματα δανεισμού τίτλων

Στο πλαίσιο της διαχείρισης των ιδίων κεφαλαίων της η ΕΚΤ έχει συνάψει σύμβαση που αφορά πρόγραμμα δανεισμού τίτλων. Σύμφωνα με τη σύμβαση αυτή, ένας εξειδικευμένος οργανισμός διενεργεί για λογαριασμό της συναλλαγές δανεισμού τίτλων.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, η ΕΚΤ έχει διαθέσει προς δανεισμό διακρατούμενους τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του πρώτου, του δεύτερου και του τρίτου CBPP, του PSPP και του PEPP, καθώς και διακρατούμενους τίτλους που έχει αποκτήσει στο πλαίσιο του SMP οι οποίοι είναι επίσης αποδεκτοί για αγορά στο πλαίσιο του PSPP.^[46]

Εκτός εάν οι εν λόγω πράξεις δανεισμού τίτλων διενεργούνται έναντι εξασφαλίσεων σε μορφή μετρητών που δεν έχουν επενδυθεί στο τέλος του έτους, αυτές οι πράξεις καταγράφονται σε λογαριασμούς εκτός ισολογισμού.^[47] Τέτοιες πράξεις δανεισμού τίτλων αξίας 17.214 εκατ. ευρώ (2019: 10.076 εκατ. ευρώ) παρέμεναν ανεξόφλητες στις 31.12.2020. Από το ποσό αυτό, 12.615 εκατ. ευρώ (2019: 5.502 εκατ. ευρώ) αφορούσαν τον δανεισμό τίτλων που διακρατούνται για σκοπούς νομισματικής πολιτικής.

Σημείωση 18 - Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων

Στις 31.12.2020 παρέμεναν εκκρεμείς πράξεις συναλλάγματος, που έχουν υπολογιστεί με επιτόκια της αγοράς στο τέλος του έτους, ως ακολούθως:

Οι εν λόγω πράξεις διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 19 - Πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων

Στις 31.12.2020 δεν υπήρχαν εκκρεμείς πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων, ενώ στο τέλος του 2019 παρέμεναν εκκρεμείς πράξεις ανταλλαγής επιτοκίων ονομαστικής αξίας 703 εκατ. ευρώ, που είχαν υπολογιστεί με επιτόκια της αγοράς στο τέλος του έτους. Τέτοιες πράξεις διενεργούνται στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ.

Σημείωση 20 - Πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος

Διαχείριση συναλλαγματικών διαθεσίμων
Το 2020 διενεργήθηκαν πράξεις ανταλλαγής νομισμάτων και προθεσμιακές πράξεις συναλλάγματος στο πλαίσιο της διαχείρισης των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ΕΚΤ. Οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές τις πράξεις και παρέμεναν εκκρεμείς στις 31.12.2020 παρουσιάζονται με βάση επιτόκια της αγοράς στο τέλος του έτους, ως εξής:

Συμφωνίες ανταλλαγής για την παροχή ρευστότητας
Η ΕΚΤ έχει θεσπίσει αμοιβαίες συμφωνίες ανταλλαγής με την Τράπεζα του Καναδά, την Τράπεζα της Αγγλίας, την Τράπεζα της Ιαπωνίας, την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης, την Ελβετική Εθνική Τράπεζα και τη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας. Οι εν λόγω συμφωνίες επιτρέπουν την παροχή α) ρευστότητας σε οποιοδήποτε από τα αντίστοιχα νομίσματα των προαναφερόμενων κεντρικών τραπεζών προς τράπεζες της ζώνης του ευρώ ή β) ρευστότητας ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία των ανωτέρω κεντρικών τραπεζών. Επιπλέον, συμφωνίες ανταλλαγής έχουν συναφθεί με την Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας, την Hrvatska narodna banka, την Danmarks Nationalbank και την Sveriges Riksbank για την παροχή ρευστότητας σε ευρώ προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους. Οι ανωτέρω συμφωνίες αποσκοπούν στην αντιμετώπιση πιθανών αναγκών ρευστότητας για την αντιμετώπιση πιθανών δυσλειτουργιών της αγοράς.

Απαιτήσεις και υποχρεώσεις σε δολάρια ΗΠΑ, με ημερομηνία λήξης εντός του 2021, προέκυψαν στο πλαίσιο της παροχής ρευστότητας σε δολάρια ΗΠΑ προς αντισυμβαλλομένους του Ευρωσυστήματος (βλ. σημείωση 11, "Υποχρεώσεις σε ευρώ έναντι μη κατοίκων ζώνης ευρώ").

Σημείωση 21 - Διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων

Το 2020 η ΕΚΤ συνέχισε να είναι αρμόδια για τη διαχείριση των δανειοληπτικών και δανειοδοτικών πράξεων της ΕΕ στο πλαίσιο του μηχανισμού μεσοπρόθεσμης οικονομικής στήριξης και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης (European Financial Stabilisation Mechanism - EFSM), για τη συμφωνία δανειακής διευκόλυνσης για την Ελλάδα και τη διαχείριση των πληρωμών που σχετίζονται με τα δύο δάνεια του ΕΤΧΣ.

Επιπροσθέτως, το 2020, ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, η ΕΚΤ χορήγησε δάνεια στα κράτη μέλη μέσω του προγράμματος SURE (Support to mitigate Unemployment Risks in an Emergency), του νέου μέσου προσωρινής στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ των κρατών-μελών της ΕΕ που έλαβαν δάνεια πρόσφεραν στήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη διαχείριση αυτών των δανείων.

Το 2020 η ΕΚΤ διεκπεραίωσε πληρωμές σχετικές με όλες τις προαναφερόμενες πράξεις.

Σημείωση 22 - Ενδεχόμενες υποχρεώσεις από εκκρεμείς δικαστικές υποθέσεις

Διάφορες αγωγές έχουν κατατεθεί κατά της ΕΚΤ και άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ από καταθέτες, μετόχους και ομολογιούχους κυπριακών πιστωτικών ιδρυμάτων. Οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι έχουν υποστεί οικονομικές ζημίες εξαιτίας πράξεων οι οποίες, κατά τη γνώμη τους, οδήγησαν στην αναδιάρθρωση των εν λόγω πιστωτικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής στήριξης της Κύπρου το 2013. Επί δύο υποθέσεων που χαρακτηρίστηκαν πιλοτικές, το 2018 το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ απέρριψε την αγωγή επί της ουσίας και οι ενάγοντες και το Συμβούλιο άσκησαν προσφυγές κατά αυτών των αποφάσεων. Με την από 16.12.2020 απόφασή του, το Δικαστήριο της ΕΕ απέρριψε τις προσφυγές που άσκησαν οι σε πρώτο βαθμό ενάγοντες και με τον τρόπο αυτό επικύρωσε τις πρωτοβάθμιες αποφάσεις του Γενικού Δικαστηρίου (του 2018) οι οποίες είχαν απορρίψει τις προσφυγές αποζημιώσεως κατά της ΕΚΤ. Όλες οι άλλες παρεμφερείς υποθέσεις, η εκδίκαση των οποίων είχε ανασταλεί, αναμένεται να κριθούν σύμφωνα με την τελική έκβαση των υποθέσεων και συνεπώς αναμένεται ότι και οι επ' αυτών αποφάσεις θα είναι υπέρ της ΕΚΤ. Των αποφάσεων αυτών είχαν προηγηθεί προδικαστικές αποφάσεις του Γενικού Δικαστηρίου του 2014, οι οποίες έκριναν δώδεκα παρεμφερείς υποθέσεις ως καθ' ολοκληρίαν απαράδεκτες και, ύστερα από προσφυγές, δευτεροβάθμιες αποφάσεις του Δικαστηρίου του 2016, οι οποίες είτε επιβεβαίωσαν το απαράδεκτο είτε έκριναν υπέρ της ΕΚΤ. Η συμμετοχή της ΕΚΤ στη διαδικασία που οδήγησε στη σύναψη του προγράμματος οικονομικής στήριξης της Κύπρου κρίθηκε ότι περιορίστηκε στην παροχή τεχνικών συμβουλών, σύμφωνα με τη Συνθήκη για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και στην έκδοση μη δεσμευτικής γνώμης σχετικά με το κυπριακό σχέδιο νόμου περί εξυγίανσης πιστωτικών και άλλων ιδρυμάτων. Ως εκ τούτου, θεωρείται ότι η ΕΚΤ δεν θα καταγράψει ζημίες ως αποτέλεσμα αυτών των δικαστικών υποθέσεων, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η απόφαση του Δικαστηρίου επί των προαναφερόμενων πιλοτικών υποθέσεων.

2.6 Σημειώσεις επί των αποτελεσμάτων χρήσης

Σημείωση 23 - Καθαροί τόκοι-έσοδα

Σημείωση 23.1 - Τόκοι-έσοδα επί συναλλαγματικών διαθεσίμων

Το στοιχείο αυτό περιλαμβάνει τόκους-έσοδα, μείον τόκους-έξοδα, σε σχέση με τα καθαρά συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ, ως εξής:

Η συνολική μείωση των καθαρών τόκων-εσόδων το 2020 οφειλόταν κυρίως στη μείωση των τόκων-εσόδων επί του χαρτοφυλακίου δολαρίων ΗΠΑ.

Σημείωση 23.2 - Τόκοι-έσοδα από την κατανομή των τραπεζογραμματίων ευρώ εντός του Ευρωσυστήματος

Το στοιχείο αυτό αποτελείται από τους τόκους-έσοδα επί των απαιτήσεων της ΕΚΤ σε σχέση με το μερίδιό της (8%) στη συνολική έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ (βλ. "Τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία" στην ενότητα 2.3 "Λογιστικές πολιτικές" και σημείωση 6.1, "Απαιτήσεις συνδεόμενες με την κατανομή των τραπεζογραμματίων εντός του Ευρωσυστήματος"). Το 2020 οι τόκοι-έσοδα ήταν μηδενικοί λόγω του γεγονότος ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης παρέμεινε στο 0% καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 23.3 - Τόκοι απαιτήσεων των ΕθνΚΤ σε σχέση με μεταβιβασθέντα συναλλαγματικά διαθέσιμα

Στο στοιχείο αυτό εμφανίζονται οι τόκοι που καταβλήθηκαν στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ επί των απαιτήσεών τους σε σχέση με συναλλαγματικά διαθέσιμα που μεταβίβασαν στην ΕΚΤ (βλ. σημείωση 12.1, "Υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στη μεταβίβαση συναλλαγματικών διαθεσίμων"). Το 2020 οι τόκοι των εν λόγω απαιτήσεων ήταν μηδενικοί, αντανακλώντας το γεγονός ότι το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης ήταν 0% καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Σημείωση 23.4 - Λοιποί τόκοι-έσοδα και λοιποί τόκοι-έξοδα

Το 2020 οι λοιποί τόκοι-έσοδα και οι λοιποί τόκοι-έξοδα είχαν ως εξής:

Σημείωση 24 - Πραγματοποιηθέντα κέρδη/ζημίες από χρηματοοικονομικές πράξεις

Τα καθαρά πραγματοποιηθέντα κέρδη από χρηματοοικονομικές πράξεις το 2020 είχαν ως εξής:

Τα καθαρά πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών περιλαμβάνουν πραγματοποιηθέντα κέρδη και ζημίες από μεταβολές τιμών τίτλων, συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης επί επιτοκίων και πράξεων ανταλλαγής επιτοκίων. Το 2020 η αύξηση του καθαρού πραγματοποιηθέντος αποτελέσματος από μεταβολές τιμών οφειλόταν κυρίως στα υψηλότερα πραγματοποιηθέντα κέρδη από μεταβολές τιμών στο χαρτοφυλάκιο τίτλων σε δολάρια ΗΠΑ, λόγω των χαμηλότερων αποδόσεων σε δολάρια ΗΠΑ σε σύγκριση με το 2019.

Σημείωση 25 - Αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων

Το 2020 οι αποσβέσεις χρηματοοικονομικών στοιχείων ενεργητικού και θέσεων είχαν ως εξής:

Οι υψηλότερες αποσβέσεις σε σύγκριση με το 2019 οφείλονται στις μη πραγματοποιηθείσες συναλλαγματικές ζημίες από τα διαθέσιμα σε γιουάν Κίνας. Το μέσο κόστος κτήσης αυτών των διαθεσίμων αποσβέσθηκε με βάση τη συναλλαγματική ισοτιμία του γιουάν όπως ίσχυε στις 31.12.2020 λόγω της υποτίμησής του έναντι του ευρώ σε επίπεδο χαμηλότερο από το μέσο κόστος του.

Σημείωση 26 - Καθαρά έσοδα/έξοδα από αμοιβές και προμήθειες

Το 2020 τα έσοδα σε αυτήν την κατηγορία περιλάμβαναν κυρίως εποπτικά τέλη. Οι δαπάνες προκύπτουν κυρίως από προμήθειες θεματοφύλαξης.

Έσοδα και δαπάνες που αφορούν εποπτικά καθήκοντα
Η ΕΚΤ επιβάλλει ετήσια εποπτικά τέλη στις εποπτευόμενες οντότητες, προκειμένου να ανακτά τις δαπάνες που πραγματοποιεί για την άσκηση των εποπτικών καθηκόντων της. Μετά την εφαρμογή της εκ των υστέρων τιμολόγησης του τρέχοντος έτους σύμφωνα με το αναθεωρημένο πλαίσιο τελών,^[48] τα τέλη βασίζονται στις ετήσιες δαπάνες για εποπτικά καθήκοντα που πραγματοποιήθηκαν κατά την αντίστοιχη περίοδο επιβολής τελών, με προσαρμογή για τα ποσά που επιστράφηκαν σε/εισπράχθηκαν από μεμονωμένες τράπεζες για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών και άλλες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένων τυχόν τόκων υπερημερίας.^[49] Το 2020, για τελευταία φορά, το πληρωτέο ποσό θα επηρεαστεί από το πλεόνασμα που μεταφέρεται από την προηγούμενη περίοδο επιβολής τελών. Τα επιμέρους εποπτικά τέλη τιμολογούνται κατά το β΄ τρίμηνο μετά το τέλος του έτους το οποίο αφορούν.

Σύμφωνα με τις πραγματοποιηθείσες δαπάνες της ΕΚΤ για την άσκηση των καθηκόντων τραπεζικής εποπτείας, τα έσοδα από εποπτικά τέλη για το 2020 ήταν 535 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, τα ετήσια εποπτικά τέλη που θα επιβληθούν στις εποπτευόμενες οντότητες για το 2020 ανέρχονται σε 514 εκατ. ευρώ (βλέπε σημείωση 7.4, "Δεδουλευμένα έσοδα και προπληρωθέντα έξοδα")^[50] κατόπιν προσαρμογών όσον αφορά α) το πλεόνασμα ύωους 22 εκατ. ευρώ εκ μεταφοράς από την περίοδο επιβολής τελών 2019 και β) ποσό 1 εκατ. ευρώ που αντιστοιχεί σε καθαρές επιστροφές προς μεμονωμένες τράπεζες για προηγούμενες περιόδους επιβολής τελών και άλλες προσαρμογές, συμπεριλαμβανομένων εισπραχθέντων τόκων υπερημερίας.

Η ΕΚΤ δικαιούται επίσης να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες λόγω μη συμμόρφωσης προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τραπεζικούς κανονισμούς της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας (συμπεριλαμβανομένων των εποπτικών αποφάσεων της ΕΚΤ). Τα σχετικά έσοδα δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό των ετήσιων εποπτικών τελών. Αντίθετα, καταγράφονται ως έσοδα στα αποτελέσματα χρήσης της ΕΚΤ και διανέμονται στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο της διανομής κερδών της ΕΚΤ. Το 2020 δεν προέκυψαν έσοδα από κυρώσεις σε εποπτευόμενες οντότητες.

Επομένως, τα έσοδα της ΕΚΤ στο πλαίσιο των εποπτικών της καθηκόντων το 2020 είχαν ως εξής:

Οι δαπάνες που σχετίζονται με την τραπεζική εποπτεία προκύπτουν από την άμεση εποπτεία των σημαντικών οντοτήτων, την επίβλεψη της εποπτείας λιγότερο σημαντικών οντοτήτων και την παροχή οριζόντιων και εξειδικευμένων υπηρεσιών. Αποτελούνται από τις άμεσες δαπάνες των Γενικών Διευθύνσεων της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ και τις σχετικές δαπάνες που προκύπτουν από τις υποστηρικτικές υπηρεσιακές μονάδες οι οποίες είναι απαραίτητες για την άσκηση των εποπτικών αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ και αφορούν μεταξύ άλλων τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, τις διοικητικές υπηρεσίες, την κατάρτιση προϋπολογισμού και την άσκηση ελέγχου, τις υπηρεσίες λογιστηρίου, τις νομικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες επικοινωνίας και μετάφρασης, την εσωτερική επιθεώρηση, καθώς και τις υπηρεσίες στατιστικής και πληροφορικής.

Για το 2020 οι συνολικές πραγματικές δαπάνες που σχετίζονται με τα εποπτικά καθήκοντα της ΕΚΤ, οι οποίες καλύπτονται μέσω των ετήσιων εποπτικών τελών, ανήλθαν σε 535 εκατ. ευρώ (2019: 537 εκατ. ευρώ). Η μικρή συνολική μείωση οφείλεται στις χαμηλότερες δαπάνες σε σχέση με την παροχή στήριξης από εξωτερικές εταιρείες συμβούλων, γεγονός που προκύπτει από την ολοκλήρωση της στοχευμένης αξιολόγησης εσωτερικών υποδειγμάτων (Targeted Review of Internal Models – TRIM), και με τα επαγγελματικά ταξίδια λόγω της σημαντικής βελτίωσης των επιτόπιων εποπτικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19. Αυτές οι χαμηλότερες δαπάνες αντισταθμίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από το υψηλότερο κόστος του προσωπικού, έπειτα από την αύξηση του μέσου αριθμού μελών του προσωπικού που εργάζονται για την Τραπεζική Εποπτεία της ΕΚΤ.

Σημείωση 27 - Έσοδα από μετοχές και συμμετοχές

Στο στοιχείο αυτό περιλαμβάνονται εισπραχθέντα μερίσματα επί μετοχών της ΤΔΔ που κατέχει η ΕΚΤ (βλ. σημείωση 7.2, "Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού"). Το 2020 δεν εισπράχθηκε μέρισμα (2019: 1 εκατ. ευρώ), καθώς η Ετήσια Γενική Συνέλευση της ΤΔΔ ενέκρινε την πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου να παρακρατηθούν όλα τα κέρδη της ΤΔΔ για την περίοδο 2019/2020.^[51]

Σημείωση 28 - Λοιπά έσοδα

Τα διάφορα άλλα έσοδα που προέκυψαν στη διάρκεια του 2020 προήλθαν κυρίως από τις εισφορές των ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ για την κάλυψη δαπανών που πραγματοποίησε η ΕΚΤ για κοινά έργα του Ευρωσυστήματος.

Σημείωση 29 - Δαπάνες προσωπικού

Το 2020 οι δαπάνες προσωπικού διαμορφώθηκαν ως εξής:

Ο μέσος αριθμός υπαλλήλων, εκφρασμένος σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ)^[52], ανήλθε σε 3.923 (2019: 3.770), εκ των οποίων οι 356 ήταν διοικητικά στελέχη (2019: 349).

Οι δαπάνες προσωπικού αυξήθηκαν το 2020, κυρίως λόγω του υψηλότερου μέσου αριθμού υπαλλήλων που απασχολούνται στην ΕΚΤ και της αύξησης των δαπανών, ιδίως σε σχέση με μετεργασιακές παροχές, που προκύπτει από τη χρήση χαμηλότερου προεξοφλητικού επιτοκίου για την αναλογιστική αποτίμηση στο τέλος του 2020 (βλ. σημείωση 13.3, "Διάφορα στοιχεία").

Αμοιβές Εκτελεστικής Επιτροπής και Εποπτικού Συμβουλίου
Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολούνται από την ΕΚΤ λαμβάνουν βασικό μισθό και επίδομα για έξοδα κατοικίας. Στην περίπτωση της Προέδρου, αντί επιδόματος για έξοδα κατοικίας παρέχεται κατοικία. Τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου λαμβάνουν επίσης επίδομα για έξοδα παραστάσεως. Με την επιφύλαξη των όρων απασχόλησης του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου μπορεί να δικαιούνται, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση, επιδόματα αρχηγού οικογενείας και συντηρούμενων τέκνων, καθώς και σχολικά επιδόματα. Οι μισθοί υπόκεινται σε φόρο υπέρ της ΕΕ και σε κρατήσεις που αφορούν εισφορές στο σύστημα συντάξεων, ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων. Τα επιδόματα δεν φορολογούνται ούτε συνυπολογίζονται για την καταβολή σύνταξης.

Το 2020 οι βασικοί μισθοί των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου που απασχολεί η ΕΚΤ (δηλ. εκτός των εκπροσώπων των εθνικών εποπτικών αρχών) είχαν ως εξής:^[53]

Το σύνολο των επιδομάτων που καταβλήθηκαν στα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και των εισφορών της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για λογαριασμό των εν λόγω μελών ανήλθε σε 1.201.810 ευρώ (2019: 1.182.767).

Μεταβατικές πληρωμές μπορεί να διενεργούνται σε πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου για ένα διάστημα μετά τη λήξη της θητείας τους. Το 2020 αυτές οι πληρωμές, τα σχετικά οικογενειακά επιδόματα και οι εισφορές της ΕΚΤ στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου ανήλθαν σε 1.555.042 ευρώ (2019: 864.287 ευρώ). Η αύξηση αυτών των πληρωμών οφείλεται κυρίως στον αριθμό των μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου που αποχώρησαν από την ΕΚΤ το 2019 και το 2020.

Οι συντάξεις, συμπεριλαμβανομένων των μετασυνταξιοδοτικών επιδομάτων, και οι εισφορές στο σύστημα ασφάλισης υγείας, μακροχρόνιας φροντίδας και ατυχημάτων για τα πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Εποπτικού Συμβουλίου και τα προστατευόμενα μέλη τους ανήλθαν σε 928,149 ευρώ (2019: 1.848.157).^[54]

Σημείωση 30 - Διοικητικές δαπάνες

Το 2020 οι διοικητικές δαπάνες διαμορφώθηκαν ως εξής:

Η συνολική μείωση των διοικητικών δαπανών το 2020 οφειλόταν κυρίως στις χαμηλότερες δαπάνες για την παροχή στήριξης από εξωτερικές εταιρίες συμβούλων ("Εξωτερικές υπηρεσίες") και για επαγγελματικά ταξίδια ("Λοιπές δαπάνες"), που σχετίζονταν κυρίως με εποπτικά καθήκοντα (βλ. σημείωση 26, "Καθαρά έσοδα/δαπάνες από αμοιβές και προμήθειες"). Η μείωση αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από τις υψηλότερες δαπάνες σε σχέση με συστήματα πληροφορικής λόγω της σημαντικής ζήτησης υπηρεσιών πληροφορικής για την εξ αποστάσεως εργασία το 2020 που συνδέεται με την πανδημία COVID-19.

Σημείωση 31 - Υπηρεσίες παραγωγής τραπεζογραμματίων

Το κονδύλιο αυτό συνδέεται κυρίως με το κόστος της διασυνοριακής μεταφοράς τραπεζογραμματίων ευρώ μεταξύ των μονάδων εκτύπωσης τραπεζογραμματίων και των ΕθνΚΤ, για την παράδοση νέων τραπεζογραμματίων, και μεταξύ των ΕθνΚΤ, για την κάλυψη ελλείψεων με πλεονάζοντα αποθέματα. Το κόστος αυτό βαρύνει κεντρικά την ΕΚΤ.

3 Έκθεση ελέγχου ανεξάρτητων ελεγκτών

Προς την Πρόεδρο και το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Φραγκφούρτη

Έκθεση σχετικά με τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων της ΕΚΤ για το 2020

Γνώμη

Ελέγξαμε τις Οικονομικές Καταστάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τη χρήση που έληξε στις 31.12.2020 – οι οποίες περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ – οι οποίες αποτελούνται από τον ισολογισμό, την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως καθώς και μια σύνοψη των σημαντικών λογιστικών πολιτικών και άλλες επεξηγηματικές σημειώσεις.

Κατά τη γνώμη μας, οι συνημμένες Οικονομικές Καταστάσεις απεικονίζουν ακριβοδίκαια την οικονομική θέση της ΕΚΤ στις 31.12.2020, καθώς και τα αποτελέσματα των χρηματοοικονομικών πράξεών της για τη χρήση που έληξε την ίδια ημερομηνία, σύμφωνα με τις αρχές που έχει θεσπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο, οι οποίες ορίζονται στην απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, η οποία βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2016/2249 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη λογιστική παρακολούθηση και την υποβολή χρηματοοικονομικών εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ/2016/34), όπως τροποποιήθηκε.

Θεμελίωση γνώμης

Διενεργήσαμε τον έλεγχό μας με βάση τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα. Η ευθύνη μας στο πλαίσιο των εν λόγω προτύπων περιγράφεται περαιτέρω στην ενότητα της έκθεσής μας με τίτλο "Ευθύνη του ελεγκτή για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων". Είμαστε ανεξάρτητοι από την ΕΚΤ σύμφωνα με τους γερμανικούς κανόνες δεοντολογίας οι οποίοι αφορούν τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων που διενεργήσαμε και συνάδουν με τον Κώδικα Δεοντολογίας για Επαγγελματίες Λογιστές του Διεθνούς Συμβουλίου Προτύπων Δεοντολογίας για Λογιστές (International Ethics Standards Board for Accountants’ Code of Ethics for Professional Accountants) και εκπληρώνουμε όλα τα υπόλοιπα καθήκοντα δεοντολογίας που έχουμε αναλάβει σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες. Πιστεύουμε ότι τα ελεγκτικά τεκμήρια που έχουμε συγκεντρώσει είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας.

Λοιπές πληροφορίες

Η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΚΤ ("Εκτελεστική Επιτροπή") είναι υπεύθυνη να παρέχει τις λοιπές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ. Οι λοιπές πληροφορίες αποτελούνται από όλες τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στους Ετήσιους Λογαριασμούς της ΕΚΤ εκτός από τις Οικονομικές Καταστάσεις της ΕΚΤ και την έκθεση του ελεγκτή.

Η γνώμη μας για τις Οικονομικές Καταστάσεις δεν καλύπτει αυτές τις λοιπές πληροφορίες και δεν διατυπώνουμε κανενός είδους συμπέρασμα διασφάλισης για αυτές.

Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργούμε στις Οικονομικές Καταστάσεις, η ευθύνη μας είναι να λαμβάνουμε υπόψη τις λοιπές πληροφορίες και, παράλληλα, να εξετάζουμε κατά πόσον οι λοιπές πληροφορίες είναι ουσιωδώς ασυνεπείς με τις Οικονομικές Καταστάσεις ή με τις γνώσεις που αποκομίσαμε από τον έλεγχο ή κατά πόσον φαίνεται να είναι ουσιωδώς ανακριβείς καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο.

Ευθύνη της Εκτελεστικής Επιτροπής και των υπευθύνων για τη διακυβέρνηση όσον αφορά τις Οικονομικές Καταστάσεις

Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι υπεύθυνη, αφενός, για την κατάρτιση και εύλογη παρουσίαση των Οικονομικών Καταστάσεων σύμφωνα με τις αρχές που έχει θεσπίσει το Διοικητικό Συμβούλιο και οι οποίες προβλέπονται στην απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της ΕΚΤ (ΕΚΤ/2016/35), όπως τροποποιήθηκε, η οποία βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2016/2249 της ΕΚΤ, της 3ης Νοεμβρίου 2016, σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τη λογιστική παρακολούθηση και την υποβολή χρηματοοικονομικών εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΚΤ/2016/34), όπως τροποποιήθηκε, και, αφετέρου, για το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων που η ίδια κρίνει απαραίτητο ώστε να καθίσταται δυνατή η κατάρτιση Οικονομικών Καταστάσεων απαλλαγμένων από ουσιώδη ανακρίβεια, οφειλόμενη είτε σε απάτη είτε σε λάθος.

Κατά την κατάρτιση των Οικονομικών Καταστάσεων, η Εκτελεστική Επιτροπή είναι υπεύθυνη να αξιολογεί την ικανότητα της ΕΚΤ για συνέχιση της δραστηριότητας, δημοσιοποιώντας, κατά περίπτωση, ζητήματα που αφορούν τη συνέχιση της δραστηριότητας και χρησιμοποιώντας τη λογιστική αρχή της συνεχιζόμενης δραστηριότητας.

Οι υπεύθυνοι για τη διακυβέρνηση είναι επιφορτισμένοι με την επίβλεψη της διαδικασίας κατάρτισης και υποβολής οικονομικών εκθέσεων της ΕΚΤ.

Ευθύνη του ελεγκτή για τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων

Στόχος μας είναι η παροχή εύλογης διασφάλισης ως προς το αν οι Οικονομικές Καταστάσεις στο σύνολό τους είναι απαλλαγμένες από ουσιώδη ανακρίβεια, οφειλόμενη είτε σε απάτη είτε σε λάθος, και η δημοσίευση έκθεσης ελεγκτή που να περιλαμβάνει τη γνώμη μας. Η εύλογη διασφάλιση είναι μια υψηλού επιπέδου διασφάλιση, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση ότι κατά τον έλεγχο που διενεργείται σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα θα εντοπίζεται πάντοτε, όταν υπάρχει, ουσιώδης ανακρίβεια. Οι ανακρίβειες μπορούν να προκύψουν από απάτη ή λάθος και θεωρούνται ουσιώδεις αν θα αναμενόταν εύλογα ότι, μεμονωμένα ή συνολικά, θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις οικονομικές αποφάσεις των χρηστών οι οποίες λαμβάνονται με βάση αυτές τις Οικονομικές Καταστάσεις.

Στο πλαίσιο του ελέγχου που διενεργήσαμε σύμφωνα με τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα, ασκούμε επαγγελματική κρίση και διατηρούμε επαγγελματικό σκεπτικισμό σε όλη τη διάρκεια του προγραμματισμού και της εκτέλεσης του έλεγχου. Επίσης,

• Εντοπίζουμε και αξιολογούμε τους κινδύνους ουσιώδους ανακρίβειας των Οικονομικών Καταστάσεων, οφειλόμενης είτε σε απάτη είτε σε σφάλμα, σχεδιάζουμε και εκτελούμε τις ελεγκτικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση των εν λόγω κινδύνων και εξασφαλίζουμε ελεγκτικά τεκμήρια τα οποία είναι επαρκή και κατάλληλα για τη θεμελίωση της γνώμης μας. Ο κίνδυνος αδυναμίας εντοπισμού ουσιώδους ανακρίβειας που οφείλεται σε απάτη είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο που οφείλεται σε σφάλμα, επειδή η απάτη μπορεί να προϋποθέτει συμπαιγνία, πλαστογραφία, εσκεμμένες παραλείψεις, απατηλές δηλώσεις ή την παράκαμψη του εσωτερικού ελέγχου.
• Κατανοούμε το πλαίσιο εσωτερικών ελέγχων που αφορούν τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων με σκοπό τον σχεδιασμό ελεγκτικών διαδικασιών κατάλληλων για την περίσταση και πάντως όχι με σκοπό την έκφραση γνώμης αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του ίδιου του πλαισίου εσωτερικών ελέγχων της ΕΚΤ.
• Αξιολογούμε την καταλληλότητα των λογιστικών πολιτικών που χρησιμοποιήθηκαν και το εύλογο των λογιστικών εκτιμήσεων και των σχετικών γνωστοποιήσεων από τη διοίκηση.
• Αποφαινόμαστε για την καταλληλότητα της χρήσης από τη διοίκηση της λογιστικής αρχής της συνεχιζόμενης δραστηριότητας και, με βάση τα ελεγκτικά τεκμήρια που συγκεντρώσαμε, κατά πόσο υφίσταται ουσιώδης αβεβαιότητα σχετιζόμενη με γεγονότα ή συνθήκες που μπορεί να εγείρουν σημαντική αμφιβολία ως προς την ικανότητα της οντότητας για συνέχιση της δραστηριότητας. Εάν αποφανθούμε ότι υφίσταται ουσιώδης ανακρίβεια, είμαστε υποχρεωμένοι στη έκθεση του ελεγκτή να επιστήσουμε την προσοχή στις σχετικές δημοσιοποιήσεις στις οικονομικές καταστάσεις ή, εάν αυτές οι δημοσιοποιήσεις δεν είναι επαρκείς, να τροποποιήσουμε τη γνώμη μας. Τα συμπεράσματά μας βασίζονται στα ελεγκτικά τεκμήρια που συγκεντρώσαμε έως την ημερομηνία της έκθεσης του ελεγκτή.
• Αξιολογούμε τη συνολική μορφή, διάταξη και περιεχόμενο των Οικονομικών Καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιοποιήσεων, και κατά πόσο οι Οικονομικές Καταστάσεις παρουσιάζουν τις υποκείμενες συναλλαγές και γεγονότα με ακριβοδίκαιο τρόπο.

Είμαστε υποχρεωμένοι να επικοινωνούμε με τους υπεύθυνους της διακυβέρνησης σχετικά, μεταξύ άλλων, με τη σχεδιαζόμενη έκταση και χρονική στιγμή του ελέγχου και ενημερώνουμε για σημαντικά ευρήματα του ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν σημαντικών ανεπαρκειών του πλαισίου εσωτερικών ελέγχων που εντοπίσαμε κατά τον έλεγχό μας.

Φρανκφούρτη, 10 Φεβρουαρίου 2021

Baker Tilly GmbH & Co. KG
Wirtschaftsprüfungsgesellschaft

(Ντύσελντορφ)

4 Σημείωση επί της διανομής των κερδών/του επιμερισμού της ζημίας

Η σημείωση αυτή δεν αποτελεί τμήμα των οικονομικών καταστάσεων της ΕΚΤ για το έτος 2020.

Σύμφωνα με το άρθρο 33 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ, τα καθαρά κέρδη της ΕΚΤ διατίθενται με την ακόλουθη σειρά:

1. ένα ποσό, το οποίο καθορίζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% των καθαρών κερδών, μεταφέρεται στο γενικό αποθεματικό με ανώτατο όριο το 100% του κεφαλαίου, και
2. τα υπόλοιπα καθαρά κέρδη διανέμονται μεταξύ των μεριδιούχων της ΕΚΤ, κατ' αναλογία προς τα καταβεβλημένα μερίδιά τους.^[55]

Τυχόν ζημία της ΕΚΤ μπορεί να καλυφθεί από το γενικό αποθεματικό της ΕΚΤ και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, μετά από απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, από το νομισματικό εισόδημα του αντίστοιχου οικονομικού έτους, κατ' αναλογία και μέχρι το ύψος των ποσών που κατανέμονται στις ΕθνΚΤ σύμφωνα με το άρθρο 32.5 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ.^[56]

Το καθαρό κέρδος της ΕΚΤ για το 2020 ήταν 1.643 εκατ. ευρώ. Κατόπιν σχετικής απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου, πραγματοποιήθηκε ενδιάμεση διανομή κερδών, ύψους 1.260 εκατ. ευρώ, προς τις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ στις 29.1.2021. Επιπλέον, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να διανείμει τα εναπομένοντα κέρδη, ύψους 383 εκατ. ευρώ, στις ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ.