Waarom Europa een digitale euro nodig heeft

28 juni 2023

Bijdrage door Fabio Panetta, directielid van de ECB en Valdis Dombrovskis, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie

Onze wereld is aan het veranderen. De digitalisering heeft de samenleving getransformeerd op een manier die we ons tien jaar geleden amper hadden kunnen voorstellen. Hierdoor verandert ook de manier waarop we betalingen doen: mensen willen steeds vaker digitaal betalen. De coronapandemie heeft deze trend versneld.

Centrale banken over de hele wereld onderzoeken hoe ze hun huidige publieke geld (contant geld) aan kunnen vullen met een digitale variant: een digitale centralebankmunt. In het eurogebied zou de digitale euro een digitale betaaloplossing bieden die overal en voor iedereen gratis beschikbaar zou zijn.

Contant geld blijft belangrijk: het is nog steeds het meest gebruikte betaalmiddel voor kleine betalingen in winkels en voor transacties tussen personen. De meeste mensen in het eurogebied willen ook met bankbiljetten en munten kunnen blijven betalen. De Europese Commissie en de Europese Centrale Bank (ECB) willen er daarom voor zorgen dat contant geld overal geaccepteerd en beschikbaar blijft in alle twintig landen van het eurogebied.

Maar het is een feit dat het gebruik van contant geld bij betalingen in grote delen van de wereld terugloopt, ook in Europa. Naarmate we naar een daadwerkelijk digitale economie opschuiven, is het een logische stap om contant geld aan te passen aan de ontwikkelingen in het digitale tijdperk.

Door beide mogelijkheden – een contante en een digitale euro – aan te blijven bieden, heeft iedereen de keus hoe ze willen betalen en wordt niemand buitengesloten bij de digitalisering van betalingen. Voorop staat dat de digitale euro Europeanen de mogelijkheid biedt om digitale betalingen te doen in het hele eurogebied, van Dublin tot Nicosia en van Lissabon to Helsinki.

Voor consumenten zou de digitale euro veel praktische voordelen bieden. Een digitale euro zou eenvoudig zijn in gebruik en kostenvrij. Overal in het eurogebied zouden mensen kosteloos in digitale euro's kunnen betalen, bijvoorbeeld via een digitale portemonnee op hun telefoon. En dit zou niet eens online hoeven. Ze zouden ook offline betalingen kunnen doen.

Bescherming van de privacy is een essentieel aspect van de digitale euro. De ECB kan de persoonsgegevens van gebruikers en hun betalingspatronen niet zien. De offlinefunctionaliteit zou ook een hogere mate van gegevensbescherming bieden dan enig ander digitaal betaalmiddel dat op dit moment voorhanden is.

Een digitale euro zou ook de kosten voor betalingen door consumenten verminderen doordat de concurrentie in Europa toeneemt. Op dit moment vindt twee derde van alle digitale retailbetalingen in Europa plaats via slechts enkele wereldwijd opererende bedrijven. Dankzij de grotere concurrentie zouden klanten en winkeliers profiteren van goedkopere diensten.

Voor banken en andere betalingsdienstaanbieders zou de digitale euro fungeren als een springplank naar de ontwikkeling van nieuwe, pan-Europese betalings- en financiële diensten, innovatie stimuleren en het gemakkelijker maken om te concurreren met grote, niet-Europese financiële instellingen en techbedrijven. Om grote uitstroom van bankdeposito’s te vermijden, worden in de digitale euro waarborgen ingebouwd, zoals een limiet op het bedrag dat mensen kunnen aanhouden. Maar gebruikers die een bedrag willen betalen dat boven de limiet ligt, kunnen dat doen door hun digitale portemonnee te koppelen aan hun bankrekening.

Een digitale euro kent ook grote strategische voordelen. Als ’s werelds grootste interne markt kan Europa het zich niet veroorloven passief te blijven terwijl andere rechtsgebieden vooruitgang boeken. Als andere digitale valuta’s van centrale banken op grotere schaal zouden kunnen worden gebruikt voor grensoverschrijdende betalingen, bestaat het risico dat de euro minder aantrekkelijk wordt – momenteel is de euro de op één na belangrijkste valuta ter wereld, na de Amerikaanse dollar. En de euro zou sterker kunnen worden blootgesteld aan concurrentie door alternatieven zoals mondiale stablecoins. Uiteindelijk kan dit onze monetaire soevereiniteit en de stabiliteit van de Europese financiële sector in gevaar brengen.

Een digitale euro zou ook de integriteit en veiligheid van het Europese betalingsverkeer ten goede komen, nu de toenemende geopolitieke spanningen ons kwetsbaarder maken voor aanvallen op onze kritieke infrastructuur. Door gebruik te maken van de Europese infrastructuur zou het systeem beter bestand zijn tegen verstoringen, zoals cyberaanvallen en stroomuitval.

We staan nog aan het begin van dit spannende nieuwe project. De Europese Commissie presenteert vandaag haar wetgevingsvoorstel. Dit najaar rondt de ECB haar onderzoeksfase naar het ontwerp en de distributie van de digitale euro af. Dan beslist ze of ze start met een voorbereidingsfase om te kijken naar het ontwikkelen en testen van de nieuwe digitale valuta.

Centralebankgeld vormt het fundament voor ons vertrouwen in alle vormen van geld en voor de stabiliteit en veerkracht van ons betalingssysteem. Het is het anker voor het financiële stelsel en de monetaire unie van Europa. Een digitale euro kan de rol van centralebankgeld in stand houden, want in welke vorm dan ook – contant of digitaal – een euro is een euro.

Ons monetair stelsel, met onze gemeenschappelijke munt als kern, moet gelijke tred houden met de digitale vooruitgang. Wij stellen alles in het werk om dat waar te maken.

Deze blogpost is als opiniebijdrage in verschillende Europese kranten gepubliceerd.